علائم افسردگی بعد از زایمان

افسردگی بعد از زایمان یکی از اختلالات شایع دوران پس از تولد نوزاد است که می تواند نه تنها سلامت روانی مادر، بلکه سلامت نوزاد و حتی روابط خانوادگی را تحت تأثیر قرار دهد. این اختلال برخلاف تصور عمومی، صرفاً «غم موقتی» یا «خستگی طبیعی» نیست؛ بلکه یک وضعیت روانی جدی است که نیازمند توجه و درمان حرفه ای است.
بسیاری از مادران پس از زایمان احساس ناراحتی یا اضطراب دارند، اما در بیشتر موارد این حالت طی چند روز از بین می رود. زمانی که این احساسات ادامه دار شوند و با علائمی مانند بی علاقگی، خستگی مفرط، یا افکار منفی همراه شوند، احتمال وجود  افسردگی بعد از زایمان بالا می رود.

تفاوت اصلی بین غم طبیعی پس از زایمان (Baby Blues) و افسردگی واقعی در شدت و مدت زمان علائم است. غم پس از زایمان معمولاً در هفته ی اول شروع می شود و تا دو هفته بعد برطرف می گردد، اما  افسردگی بعد از زایمان ممکن است هفته ها یا ماه ها ادامه یابد و نیاز به مداخله حرفه ای دارد.

شناخت زودهنگام این وضعیت اهمیت زیادی دارد؛ زیرا هرچه درمان زودتر آغاز شود، احتمال بازگشت به تعادل روانی بیشتر خواهد بود.

 

علت بروز افسردگی بعد از زایمان

افسردگی بعد از زایمان علت واحدی ندارد و نتیجه ی ترکیب عوامل زیستی، روانی و اجتماعی است. هر زنی ممکن است بر اساس زمینه های شخصی خود به این اختلال مستعد باشد. در ادامه، به تفکیک به مهم ترین دلایل پرداخته می شود.

تغییرات هورمونی و تأثیر آن بر مغز و خلق و خو

پس از تولد نوزاد، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون به صورت ناگهانی کاهش می یابد. این تغییر شدید می تواند تعادل شیمیایی مغز را بر هم بزند و بر احساسات و انرژی فرد تأثیر بگذارد.
تحقیقات نشان داده اند که کاهش سطح سروتونین و دوپامین (هورمون های مرتبط با خلق و خو) در این دوره نقش مهمی در ایجاد احساس افسردگی دارد.
همچنین تغییرات در سطح هورمون های تیروئیدی ممکن است باعث خستگی و کاهش تمرکز شود که علائمی مشابه افسردگی ایجاد می کند.

نکته مهم این است که این تغییرات برای تمام زنان اتفاق می افتد، اما در برخی افراد به دلیل حساسیت بیشتر سیستم عصبی یا سابقه افسردگی، شدت اثرات بیشتر است.

عوامل روانی و فشارهای ذهنی مادر

زایمان، علاوه بر تغییرات فیزیکی، بار روانی سنگینی نیز دارد. بسیاری از مادران پس از تولد فرزند دچار احساس بی کفایتی، اضطراب از مراقبت نوزاد، یا ترس از آینده می شوند. اگر فرد از پیش اعتمادبه نفس پایین یا احساس گناه مزمن داشته باشد، احتمال افسردگی بیشتر می شود.
در برخی موارد، مادران از تغییرات بدن خود یا از دست دادن استقلال شخصی دچار ناراحتی می شوند. این احساسات اگر نادیده گرفته شوند، به مرور به افسردگی عمیق تبدیل می شوند.

گاهی فشار ذهنی ناشی از مقایسه با دیگران (مثلاً در شبکه های اجتماعی) یا انتظارات غیرواقعی از “مادر ایده آل بودن” نیز در تشدید این وضعیت مؤثر است.

نقش عوامل اجتماعی و محیطی در بروز  افسردگی بعد از زایمان

نبود حمایت خانوادگی، مشکلات مالی، اختلافات زناشویی یا حتی تنهایی می توانند از عوامل تشدیدکننده باشند. مادری که احساس می کند تنهاست یا حمایت کافی از سوی همسر و خانواده دریافت نمی کند، بیشتر در معرض افسردگی قرار دارد.
همچنین زنانی که تجربه بارداری ناخواسته، زایمان دشوار یا مشکلات جسمی پس از تولد نوزاد را داشته اند، بیشتر مستعد ابتلا هستند.

در جوامعی که صحبت از سلامت روان هنوز تابو محسوب می شود، بسیاری از مادران احساس شرم از اعتراف به ناراحتی خود دارند. این سکوت باعث می شود بیماری پنهان بماند و درمان به تعویق بیفتد.

علائم افسردگی بعد از زایمان

افسردگی بعد از زایمان طیف گسترده ای از علائم دارد که می تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد. شناخت این علائم به مادر و اطرافیان او کمک می کند تا در زمان مناسب به دنبال درمان بروند.

علائم عاطفی و روانی

از بارزترین نشانه ها می توان به احساس غم، پوچی، ناامیدی و بی ارزشی اشاره کرد. مادر ممکن است بدون دلیل مشخصی گریه کند یا حس کند توانایی مراقبت از نوزادش را ندارد.
گاهی احساس گناه شدید نسبت به “خوب مادر نبودن” یا بی علاقگی به نقش مادری نیز دیده می شود.
برخی مادران از آینده می ترسند، احساس شکست دارند و تمرکز یا تصمیم گیری برایشان دشوار می شود. این علائم معمولاً در طول روز ثابت نیستند و ممکن است در ساعات مختلف شدت متفاوتی پیدا کنند.

اگر این احساسات بیش از دو هفته ادامه یابد، باید آن را جدی گرفت.

علائم جسمی

افسردگی فقط ذهن را درگیر نمی کند، بلکه تأثیر مستقیمی بر بدن نیز دارد. کاهش یا افزایش شدید اشتها، بی خوابی یا خواب بیش از حد، کاهش انرژی، دردهای عضلانی، سردرد یا مشکلات گوارشی می توانند نشانه های جسمی افسردگی باشند.
بسیاری از مادران در این مرحله تصور می کنند خستگی طبیعی زایمان است، اما تداوم علائم می تواند هشداردهنده باشد.
در موارد شدید، تغییرات در سطح انرژی باعث می شود مادر حتی برای کارهای ساده مانند شستن دست ها یا بغل کردن نوزاد احساس ناتوانی کند.

علائم رفتاری

افسردگی بعد از زایمان اغلب با تغییر در رفتار روزمره همراه است. مادری که قبلاً اجتماعی بوده ممکن است گوشه گیر شود، از دوستان یا خانواده فاصله بگیرد یا تمایل خود را به فعالیت هایی که قبلاً از آن ها لذت می برد از دست بدهد.
در برخی موارد، مادر از ارتباط عاطفی با نوزاد خود دوری می کند یا احساس می کند نمی تواند او را دوست داشته باشد. این مسئله به هیچ عنوان نشانه بی مهری نیست، بلکه یکی از علائم اختلال روانی است که نیاز به درمان دارد.

گاهی رفتارهای عصبی، پرخاشگری یا بی تفاوتی نسبت به مسائل خانه نیز مشاهده می شود که ناشی از فشار روانی مداوم است.

علائم شدید یا خطرناک

در موارد نادر،  افسردگی بعد از زایمان می تواند به مرحله ای خطرناک برسد که با افکار آسیب زدن به خود یا نوزاد همراه باشد. این حالت یک فوریت پزشکی است و نیاز به مداخله فوری دارد.
چنین افکاری معمولاً از احساس بی ارزشی، درماندگی یا باور به اینکه “نوزاد بدون من بهتر است” سرچشمه می گیرند. اگر اطرافیان متوجه چنین علائمی شوند، باید بدون قضاوت و با مهربانی، مادر را به پزشک یا اورژانس روان پزشکی هدایت کنند.

 

تفاوت  افسردگی بعد از زایمان با سایر اختلالات خلقی

افسردگی بعد از زایمان ممکن است با دیگر اختلالات روانی اشتباه گرفته شود. شناخت تفاوت ها برای انتخاب درمان درست اهمیت دارد.

تفاوت با اضطراب پس از زایمان

در اضطراب پس از زایمان، احساس نگرانی مداوم، تپش قلب، بی قراری یا ترس از آسیب دیدن نوزاد شایع است، در حالی که در افسردگی، غم، بی انگیزگی و ناامیدی غالب هستند.
مادران مضطرب ممکن است مدام نگران اشتباه در مراقبت از نوزاد باشند، در حالی که مادران افسرده معمولاً احساس می کنند اصلاً توان انجام آن را ندارند.

تفاوت با روان پریشی پس از زایمان

این اختلال بسیار نادر اما خطرناک است. معمولاً طی دو هفته پس از زایمان بروز می کند و با علائمی مانند توهم، هذیان، گیجی شدید، بی خوابی طولانی و رفتارهای غیرعادی همراه است.
در این حالت مادر ممکن است واقعیت را از خیال تشخیص ندهد. روان پریشی پس از زایمان نیاز به بستری فوری دارد و نباید با افسردگی اشتباه گرفته شود.

تفاوت با افسردگی معمولی یا فصلی

افسردگی معمولی ممکن است در هر زمان از زندگی رخ دهد و ارتباط مستقیمی با زایمان ندارد. در حالی که  افسردگی بعد از زایمان معمولاً ظرف چند هفته بعد از تولد نوزاد آغاز می شود و اغلب به تغییرات هورمونی و فشارهای مراقبتی مربوط است.
افسردگی فصلی نیز معمولاً در ماه های سرد و با کاهش نور خورشید تشدید می شود، اما  افسردگی بعد از زایمان زمان مشخصی دارد و با عوامل فیزیولوژیک خاصی همراه است.

تشخیص  افسردگی بعد از زایمان

تشخیص دقیق این اختلال باید توسط روان پزشک یا روان شناس بالینی انجام شود. بسیاری از مادران تصور می کنند این احساسات طبیعی است و خودشان از مراجعه خودداری می کنند، اما ارزیابی حرفه ای می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

 

روش های علمی و روان پزشکی تشخیص

در اولین گام، پزشک یا روان شناس از مادر درباره احساسات، الگوی خواب، اشتها، سطح انرژی و افکار منفی سؤال می کند. مصاحبه بالینی معمولاً شامل بررسی سابقه خانوادگی افسردگی یا اختلالات روانی نیز هست.
تشخیص معمولاً زمانی مطرح می شود که علائم بیش از دو هفته ادامه یابند و بر عملکرد روزمره تأثیر بگذارند.

روان پزشک علاوه بر گفت وگو، ممکن است آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون های تیروئیدی یا سایر فاکتورهای فیزیولوژیک تجویز کند تا علت جسمی احتمالی رد شود.

تست ها و ابزارهای معتبر سنجش

یکی از معتبرترین ابزارها برای ارزیابی  افسردگی بعد از زایمان، مقیاس افسردگی ادینبورگ (Edinburgh Postnatal Depression Scale) است. این پرسش نامه شامل ده سؤال درباره احساسات مادر طی چند روز گذشته است.
نمره گذاری آن به پزشک کمک می کند تا شدت افسردگی را تعیین کند و تصمیم بگیرد آیا درمان دارویی یا روان درمانی لازم است.

علاوه بر این، تست های دیگری مانند Beck Depression Inventory نیز ممکن است برای بررسی وضعیت کلی خلق استفاده شوند.

 

زمان مناسب برای مراجعه به روان پزشک یا روان شناس

اگر مادر بیش از دو هفته پس از زایمان همچنان احساس غم، اضطراب، ناامیدی یا بی علاقگی دارد، باید بدون تردید به متخصص مراجعه کند. همچنین در صورت بروز علائمی مانند افکار آسیب به خود یا نوزاد، فوراً باید به اورژانس مراجعه شود.
هرچه درمان زودتر آغاز شود، روند بهبودی سریع تر و احتمال بازگشت افسردگی کمتر خواهد بود.

 

درمان افسردگی بعد از زایمان

افسردگی بعد از زایمان یک بیماری قابل درمان است و با رویکردی چندجانبه – شامل دارو، روان درمانی و تغییر سبک زندگی – معمولاً نتایج بسیار خوبی حاصل می شود.
اولین گام در درمان افسردگی بعد از زایمان، پذیرش بیماری است. بسیاری از مادران از ترس قضاوت دیگران احساسات خود را پنهان می کنند، در حالی که این کار فقط روند درمان را به تأخیر می اندازد. درمان زودهنگام می تواند از عمیق تر شدن علائم و تأثیر منفی بر نوزاد جلوگیری کند.

درمان دارویی

در مواردی که علائم متوسط تا شدید باشند، روان پزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی تجویز کند. داروها با تنظیم سطح انتقال دهنده های عصبی (مثل سروتونین و نورآدرنالین) در مغز، خلق و انرژی فرد را متعادل می سازند.

نکته مهم: بسیاری از مادران نگران هستند که مصرف دارو هنگام شیردهی به نوزاد آسیب برساند. در واقع، پزشکان از داروهای خاصی استفاده می کنند که ایمن و سازگار با شیردهی هستند؛ مانند «سرترالین» یا «پاروکستین» در دوزهای کنترل شده.
هیچ مادری نباید خودسرانه دارو را شروع یا قطع کند. تغییرات دارویی باید فقط تحت نظر پزشک انجام شود تا از عود مجدد افسردگی جلوگیری شود.

در برخی موارد، اگر مادر به دارو پاسخ ندهد یا علائم شدید داشته باشد، ممکن است درمان های ترکیبی یا روش های نوین تری مانند تحریک مغناطیسی مغز (TMS) یا نوردرمانی نیز توصیه شوند.

درمان روان درمانی

روان درمانی بخش اساسی درمان  افسردگی بعد از زایمان است. حتی اگر دارو مصرف شود، گفت وگو با روان درمانگر می تواند درک عمیق تری از احساسات، باورها و ترس های مادر فراهم کند.

رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از مؤثرترین روش هاست. در این رویکرد، درمانگر به مادر کمک می کند افکار منفی و غیرمنطقی درباره خود و نقش مادری را شناسایی و اصلاح کند.
برای مثال، مادری که فکر می کند «من مادر بدی هستم چون از نوزادم خسته می شوم» یاد می گیرد این احساس را طبیعی بداند و خود را قضاوت نکند.

در مواردی که روابط خانوادگی دچار تنش شده باشد، درمان خانوادگی یا زوج درمانی نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد. حمایت عاطفی از سوی همسر، یکی از قوی ترین عوامل بهبود روحیه مادر است.

تغییر سبک زندگی و مراقبت از خود

حتی بهترین درمان دارویی و روان درمانی بدون تغییر در سبک زندگی کامل نیست. مراقبت از بدن و ذهن بخش حیاتی روند بهبودی است.

• تغذیه مناسب: کاهش قندهای ساده و مصرف غذاهای سرشار از ویتامین های گروه B و امگا ۳ (مثل ماهی و مغزها) به تعادل خلقی کمک می کند.
• خواب کافی: خواب منظم سخت ترین بخش برای مادران تازه کار است، اما باید در حد ممکن با تقسیم وظایف با همسر یا خانواده تأمین شود.
• فعالیت بدنی: ورزش ملایم مثل پیاده روی یا یوگای پس از زایمان باعث افزایش ترشح اندورفین (هورمون شادی) می شود.
• دوری از کمال گرایی: مادر باید بپذیرد که کامل بودن در مراقبت از نوزاد ممکن نیست و اشتباه کردن طبیعی است.

گاهی تنها چند دقیقه وقت شخصی در روز برای تنفس عمیق یا گوش دادن به موسیقی می تواند تأثیر زیادی در بازگشت تعادل روانی داشته باشد.

بیشتر بخوانید : برای درمان افسردگی به روانشناس مراجعه کنیم یا روانپزشک؟

نقش پدر و خانواده در روند درمان

افسردگی بعد از زایمان فقط مسئله مادر نیست؛ خانواده نیز در روند درمان نقش کلیدی دارد.
پدر می تواند با تقسیم کارهای خانه، مراقبت از نوزاد و حمایت عاطفی از همسر، بار روانی مادر را کاهش دهد. گفت وگوهای صمیمی و بدون قضاوت، احساس امنیت و درک را در مادر تقویت می کند.

همچنین خانواده بزرگ تر باید از دادن نصیحت های تند یا سرزنش اجتناب کنند. جملاتی مانند «قدر بچه ات را بدان» یا «دیگران بدترند» نه تنها کمکی نمی کنند بلکه احساس گناه را تشدید می کنند.
در عوض، باید با جمله هایی مانند «می فهمم سخته، اما تنها نیستی» یا «می خوای کمکت کنم بخوابی؟» فضا را امن و آرام نگه داشت.

راهکارهای عملی برای بهبود روحیه مادر پس از زایمان

بهبود افسردگی تنها به دارو و درمان وابسته نیست. تغییرات کوچک در زندگی روزمره می تواند مسیر بهبودی را سریع تر کند.

مادر باید یاد بگیرد بین نقش مادری و فردیت خود تعادل برقرار کند. او هنوز همان انسان با نیازهای عاطفی، اجتماعی و شخصی است که قبل از مادر شدن بود.

• حمایت عاطفی: صحبت با همسر، دوستان یا گروه های حمایتی حس تنهایی را کاهش می دهد. احساس درک شدن، خودبه خود بخشی از درمان است.
• گروه های مادرانه: پیوستن به گروه هایی از مادران که تجربه مشابهی داشته اند، می تواند احساس همدلی و اشتراک را تقویت کند.
• برنامه ریزی روزانه: تنظیم برنامه ساده روزانه برای کارهای کوچک، حس کنترل بر زندگی را بازمی گرداند.
• یادداشت احساسات: نوشتن احساسات روزانه در دفتر یا اپلیکیشن مخصوص می تواند باعث تخلیه هیجانی و کاهش فشار ذهنی شود.

حتی اگر مادر تنها بتواند روزی چند دقیقه برای خود وقت بگذارد، همان چند دقیقه برای ذهن و روح او بسیار ارزشمند است.

پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان

پیشگیری همیشه آسان تر از درمان است. هرچند نمی توان همه عوامل را کنترل کرد، اما آگاهی و آمادگی می تواند احتمال بروز افسردگی را به میزان زیادی کاهش دهد.

مراقبت روانی از دوران بارداری تا بعد از زایمان

توجه به سلامت روان باید از دوران بارداری آغاز شود. مادران باردار باید با پزشک یا مشاور خود درباره نگرانی ها، تغییرات خلقی یا ترس هایشان صحبت کنند.
یوگای بارداری، مدیتیشن و تنفس آگاهانه از روش های مؤثر برای کنترل اضطراب و آماده سازی ذهن هستند.

آموزش همسر درباره تغییرات عاطفی پس از زایمان نیز بسیار مهم است تا او بتواند واکنش درست نشان دهد و از قضاوت بی مورد پرهیز کند.

شناسایی زودهنگام علائم هشداردهنده

اگر مادر یا اطرافیان متوجه تغییرات رفتاری یا خلقی شدند، نباید آن را نادیده بگیرند. افسردگی مانند هر بیماری دیگر نیاز به مراقبت دارد.
حتی اگر علائم خفیف باشند، مشاوره با روان شناس می تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند. گاهی فقط چند جلسه گفت وگو کافی است تا از ورود به مرحله حاد جلوگیری شود.

 

نقش آموزش و آگاهی در پیشگیری

آگاهی عمومی درباره  افسردگی بعد از زایمان باید افزایش یابد. شرکت در کلاس های آمادگی زایمان که شامل مباحث روانی نیز هستند، می تواند مادر را برای مواجهه با واقعیت ها آماده کند.
همچنین مطالعه منابع معتبر و گفت وگو با مادران باتجربه به درک بهتر از چالش های پس از زایمان کمک می کند. وقتی مادر بداند که احساس خستگی یا ناامیدی غیرعادی نیست، کمتر دچار شوک و ترس می شود.

خطرات بی توجهی به  افسردگی بعد از زایمان

نادیده گرفتن  افسردگی بعد از زایمان می تواند پیامدهای جدی برای مادر، نوزاد و خانواده داشته باشد.

اثرات بر سلامت مادر

افسردگی درمان نشده ممکن است به مزمن شدن اختلال، بروز اضطراب شدید، اختلالات خواب و حتی اقدام به خودکشی منجر شود.
افزون بر این، سیستم ایمنی بدن در وضعیت افسرده تضعیف می شود و احتمال ابتلا به بیماری های جسمی بیشتر می گردد.

تأثیر بر رشد عاطفی و جسمی نوزاد

کودکانی که مادرانشان دچار افسردگی درمان نشده هستند، ممکن است در برقراری پیوند عاطفی، رشد گفتار یا مهارت های اجتماعی تأخیر داشته باشند. نوزاد، از حالات چهره و صدای مادر الگو می گیرد؛ وقتی مادر بی انرژی یا غمگین باشد، این ارتباط دچار اختلال می شود.

مشکلات خانوادگی و زناشویی

افسردگی درمان نشده می تواند منجر به تنش در روابط زوجین، کاهش صمیمیت و حتی جدایی شود. این در حالی است که با درمان به موقع، بسیاری از این مشکلات قابل پیشگیری اند.

تجربه زندگی با  افسردگی بعد از زایمان

بسیاری از مادران پس از درمان کامل، اذعان کرده اند که افسردگی بعد از زایمان برایشان به درسی بزرگ در خودشناسی تبدیل شده است.
یکی از مادران در یک پژوهش دانشگاهی گفته بود:

«فکر می کردم ضعیفم، چون نمی تونستم از نوزادم لذت ببرم. اما وقتی رفتم پیش مشاور، فهمیدم این بیماریه نه ضعف. بعد از چند ماه درمان، دوباره حس عشق واقعی به بچه ام برگشت.»

چنین روایت هایی نشان می دهد که  افسردگی بعد از زایمان پایانی ندارد، بلکه نقطه شروعی برای درک عمیق تر از خود و پذیرش محدودیت هاست.

زندگی با این بیماری ممکن است دشوار باشد، اما قابل مدیریت است. بسیاری از مادران پس از گذر از این مرحله قوی تر، آگاه تر و مهربان تر با خودشان شده اند.

بیشتر بخوانید : علائم افسردگی در زنان متاهل

سخن پایانی

افسردگی بعد از زایمان پدیده ای واقعی، علمی و درمان پذیر است. هیچ مادری نباید از احساس غم یا بی حوصلگی خود شرمنده باشد. همان طور که برای تب یا زخم به پزشک مراجعه می کنیم، مراجعه به روان پزشک نیز نشانه آگاهی و مسئولیت پذیری است، نه ضعف.

تشخیص به موقع، درمان علمی و حمایت خانواده می تواند زندگی مادر و نوزاد را نجات دهد.
اگر شما یا اطرافیانتان احساس می کنید نشانه هایی از  افسردگی بعد از زایمان دارید، همین امروز اقدام کنید. کمک خواستن شجاعت است، نه شکست.

 

سوالات متداول درمورد اقسردگی بعد از زایمان

1. افسردگی بعد از زایمان دقیقا چه تفاوتی با غم موقتی پس از زایمان دارد؟
   غم موقتی یا Baby Blues معمولاً طی دو هفته برطرف می شود و شدت کمی دارد، اما افسردگی بعد از زایمان طولانی تر است، شدیدتر است و باعث اختلال در زندگی روزمره و مراقبت از نوزاد می شود.
2. چه زمانی باید به روان پزشک یا روان شناس مراجعه کنم؟
   اگر علائم بیش از دو هفته ادامه یابند یا افکار آسیب به خود یا نوزاد ظاهر شود، باید فوراً به متخصص مراجعه کرد. مراجعه زودهنگام روند بهبودی را بسیار سریع تر می کند.
3. آیا افسردگی بعد از زایمان با دارو درمان می شود؟
   بله، داروهای ضدافسردگی تحت نظر پزشک می توانند سطح هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی را متعادل کنند و علائم را کاهش دهند. داروهای ایمن در دوران شیردهی نیز موجود است.
4. آیا فعالیت بدنی یا تغییر سبک زندگی می تواند به بهبود کمک کند؟
   بله، ورزش سبک، خواب کافی، تغذیه سالم و حمایت عاطفی خانواده تأثیر بسیار زیادی بر کاهش علائم و تقویت روحیه مادر دارند.
5. آیا افسردگی بعد از زایمان قابل پیشگیری است؟
   به طور کامل نمی توان از آن پیشگیری کرد، اما مراقبت روانی در دوران بارداری، شناسایی زودهنگام علائم و حمایت خانواده احتمال بروز آن را کاهش می دهد.