تاثیر کارتون روی کودکان و 6 اتر منفی آن

تاثیر کارتون روی کودکان از رفتار و برخوردهای آنها قابل مشاهده است. بی‌شک کارتون‌ها منبع خوبی برای تفریح و سرگرمی کودکان هستند. به همین خاطر، آنها به دلایل زیادی به کارتون علاقه‌ مند هستند. برای مثال یکی از این دلایل این است که در کارتون‌ها؛ کودکان، انسان‌ها را در قالب کارتونی با شکل بامزه و عجیب و غریب و با لباس‌های رنگارنگ می‌بینند. کودکان معمولاً در بازه سنی 3 تا 9 سال شروع به تماشای کارتون می‌کنند. در این دوران، ذهن کودکان کنجکاو و در حال رشد است و ظرفیت بالایی برای یادگیری از طریق دیدن چیزهای مختلف دارد. به همین دلیل کارتون‌ها می‌توانند به‌ طور مستقیم بر ذهن و وجود آنها تاثیر بگذارند.

برای مطالعه:عوامل مهم و موثر در تربیت کودک

چرا کودکان دیدن انیمیشن و کارتون را دوست دارند؟

تاثیرات مثبت و منفی کارتون روی کودکان بالاست. بچه‌ها خودشان را در کارتون‌ها تصور می‌کنند. آنها با تصور کردن خود در قالب شخصیت‌های کارتون مورد علاقه خود کارهایی را که در واقعیت نمی‌توانند انجام دهند را تصور می‌کنند و تجربیات شیرینی را به‌دست می‌آورند. اگر یک کارتون هیجان زیادتری در کودکان ایجاد کند، تأثیرگذاری زیادتری دارد. کارتون‌هایی که آهنگ و نشاط و شادی در آن‌ها بیشتر است یا کاراکترهای آن‌ها قهرمان‌هایی هستند که کارهای خارق العاده می‌کنند و همه را نجات می‌دهند تأثیر بیشتری روی کودکان می‌گذارند و آن‌ها را به وجد می‌آورد.

کودکان ذهن خلاق، پویایی و هیجان بیشتری دارند و با دیدن کارتون‌ها خود را جای شخصیت‌ها می‌گذارند و خیال‌پردازی‌ می‌کنند. کودکان بیشتر وقت خود را در مدرسه، کنار والدین و… می‌گذارند و اغلب شاهد اتفاق های معمول و عادی هستند؛ اما از آنجاییکه آنها درهنگام تماشای کارتون شاهد صحنه‌های جذاب، خیالی و غیرعادی که موسیقی شاد و جلوه‌های بصیری دارد هستند بیشتر به دیدن کارتون تمایل نشان می‌دهند.

چه کارتونی برای بچه‌ها مناسب است؟

دنیای بچه‌ها رنگی‌ست و علاقه زیادی به رنگ و حرکت دارند. به همین دلیل آنها جذب تصاویر متحرک یا همان کارتون‌ها می‌شوند. اما می‌دانیم که همه کارتون‌ها برای بچه‌ها مناسب نیست. البته شاید ندانیم یک کارتون مناسب کودک چه ویژگی‌هایی دارد. در این مطلب به این سوال رایج والدین جواب می‌دهیم :

• هر کارتونی مناسب سن بچه‌ها نیست: بچه‌ها نباید کارتون‌هایی با محتوای بزرگسالان را ببینند وگرنه خطر بلوغ زودرس در کمین آنها است. بسیاری از مطالعات نشان داده بچه‌هایی که کارتون‌هایی مناسب سن خودشان نمی‌بینند، زودتر از بقیه با مفاهیمی مثل رابطه جنسی و عاطفی آشنا می‌شوند.
• کارتون مناسب بچه‌ها باید ریتم کندی داشته باشد: کارتون‌هایی هیجانی یا با ریتم تند، متناسب با ساختار مغزی بچه‌ها نیستند. این نوع کارتونها بر روی تمرکز کودکان و شکل‌گیری ارتباطات مغزی آنها تاثیر منفی می‌گذارد. معمولاً در چنین موارد، بچه‌ها تشویق به هیجان کاذب، خشونت و تماشای قسمت‌های بعدی و بعدی کارتو‌ن‌ها بدون توجه به گذر زمان می‌شوند.
• به رنگ‌های استفاده شده در کارتون دقت کنید: درست است که بچه‌ها رنگ‌های شاد را دوست دارند اما کارتون‌هایی با رنگ‌های خیلی تند هم به چشم و هم به مغز آنها آسیب می‌زند. سلول‌های چشم بچه‌ها بسیار حساس است و وقتی بیش از حد معمول در معرض رنگ‌های تند و متحرک قرار بگیرند، آسیب می‌بینند. اجازه ندهید کودک تبلیغ ببیند: زمان تبلیغات، صدا را قطع کنید. تبلیغات باعث مصرف‌گرا شدن بچه‌ها می‌شود و منابع مالی خانواده را نابود می‌کند. شاید باورتان نشود اما امروزه یک اصل تبلیغاتی غیراخلاقی در شرکت‌های تبلیغاتی وجود دارد که بچه‌ها را هدف تبلیغات خود قرار می‌دهند تا روی نحوه مصرف خانواده تاثیر بیشتری بگذارند. آنها معتقدند بچه‌ها کنترل خانواده را در دست دارند و هیچ کس به خواسته آنها نه نمی‌گوید.
• دیدن کارتون‌های خشونت‌آمیز ممنوع: محتوای خشن و زد و خورد حتی اگر در قالب بچگانه باشد، مناسب بچه‌ها نیست. بچه‌ای که مدام خشونت می‌بیند،‌ حتی در قالب کارتون، آن را باور می‌کند و خودش هم دست به خشونت می‌زند؛ چه خشونت کلامی و چه خشونت فیزیکی. سال‌ها قبل یک بچه آمریکایی در تقلید از تام و جری که با چتر معمولی پایین می‌پریدند و سالم می‌مانند خود را از ارتفاع بالای ساختمان پرتاب کرد. گاهی کودکان نمی‌توانند فرق بین واقعیت و تخیل را تشخیص دهند. بنابراین تاثیر رسانه‌ در باورپذیری چنین موضوعاتی را نادیده نگیرید.

تماشای کارتون چه اثرات مثبتی بر کودکان دارد؟

در خصوص فواید کارتون روی کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• باعث توسعه مهارت‌های زبانی در کودک می‌شود: بچه‌ها با تماشای کارتون می‌توانند با زبان‌های مختلف آشنا شوند و رشد مهارت‌های زبانی در آن‌ها بهبود می‌یابد. مثلاً دیدن کارتون‌های جذاب به زبان مادری، در یادگیری بهتر زبان، بهبود تلفظ و همچنین نحوه صحبت کردن به کودکان کمک کند.

• رشد شناختی کودک را افزایش می‌دهد: یکی از اثرات کارتون بر روی کودکان رشد مهارت‌های شناختی آن‌ها است؛ چراکه دیدن کارتون‌های مناسب می‌تواند باعث رشد استدلال و منطق، پردازش شنیداری و دیداری و همچنین توجه بچه‌ها شود.

• خلاقیت کودک را افزایش می‌دهد: تماشای کارتون به تقویت خلاقیت و تخیل در کودکان کمک می‌کند و آن‌ها می‌توانند از این طریق به ایده‌های جدیدی که از کارتون‌های مختلف الهام می‌گیرند، فکر کنند و داستان‌های متنوع را خلق نموده یا کار‌های هنری را انجام دهند.

• به یادگیری بصری و شناخت رنگ‌ها در کودک کمک می‌کند: یکی از مهم‌ترین فواید کارتون روی کودکان یادگیری بصری و شناخت رنگ‌ها توسط آن‌ها است؛ چراکه کودکان با دیدن کارتون و فیلم‌های رنگارنگ، چیز‌های زیادی را می‌آموزند. همچنین تماشای این رنگ‌های جذاب باعث تشخیص صحیح تفاوت رنگ‌ها در بچه‌ها می‌شود.

• باعث افزایش وفاداری در کودک می‌شود: باتوجه‌به اینکه در کارتون‌ها و انیمیشن‌های مختلف، شخصیت‌های کارتونی با خانواده و دوستانشان زندگی می‌کنند و نسبت به همدیگر وفادار هستند، لذا تماشای این رفتار‌ها می‌تواند بر روی ذهن بچه‌ها اثر مثبت بگذارد و وفاداری و درست رفتار کردن با پدر و مادر را به آن‌ها بیاموزد.

تاثیرات منفی کارتون روی کودکان

اگرچه تماشای کارتون تاثیرات مثبت زیادی بر کودکان دارد اما اثرات منفی‌ای هم بر رفتار و رشد شناختی کودک دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

• تشویق به خشونت: نخستین موضوع که والدین باید درباره آن آگاه باشند تاثیر کارتون های خشن بر کودکان است. تماشای کارتون‌هایی که حاوی تصاویر خشونت‌آمیز هستند، کودکان را تشویق می‌کنند تا زندگی واقعی هم رفتارهای خشن از خود نشان دهند. به علاوه، کودک ممکن است تحت تاثیر کارتون‌هایی که می‌بیند، تصور کند کسی آسیب نمی‌بیند و یا احساس درد نمی‌کند. مثلا در کارتون تام و جری، همدیگر را می‌زنند یا از ارتفاع پرتاب می‌شوند اما هیچ آسیبی نمی‌ببینند.
• رفتار غیرقانومند و فقدان همدردی: کارتون‌های زیادی وجود دارند که رفتارهای بب ادبـانه و یا گوش نکردن به حرف بزرگ‌ترها را نشان می‌دهند. کودک ممکن است چنین رفتارهایی را در زمانی که والدین یا مراقبین از او می‌خواهند رفتار نامناسبی را متوقف کند، انجام دهد و آنها را به چالش بکشد.
• ادبیات نامناسب: معمولا کارتون‌ها حاوی کلمات نامناسبی هستند و کودک ممکن است برای تقلید از شخصیت‌های محبوبش از این نـــــاسـزا یا کلمات نامناسب در گفت‌وگوهای روزمره‌اش استفاده کند.
• رفتارهای غیراجتماعی: کارتون‌های زیادی هستند که رفتارهای غیراجتماعی را تشویق می‌کنند و کدهای رفتاری غلطی به بچه‌ها می‌دهند. در بسیاری از کارتون‌ها مسائل جنسی که مناسب سن بچه‌ها نیست گنجانده شده یا رفتارهای تهاجمی و بی‌ادبانه را تشویق می‌کنند. درنتیجه کودک ممکن است تصور کند رفتارهای این‌چنینی نرمال هستند و می‌تواند مثل آن رفتار کند.
• سبک زندگی کم‌تحرک و مشکلات جسمانی: ساعت‌های زیاد نشستن جلوی تلویزیون و تماشای کارتون مشکلات زیادی را برای سلامتی کودک ایجاد می‌کند. کم‌تحرکی باعث چاقی و اضافه وزن می‌شود؛ چشم کودکان مشکل جدی پیدا می‌کند؛ و عادات ناسالم غذایی موجب کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی کافی در بدن کودک می‌شود.
• الگوهای نامناسب: معمولا کودکان از شخصیت‌های محبوب خود قهرمان‌سازی می‌کنند و سعی می‌کنند در زندگی واقعی هم مثل آنها رفتار کنند. در بیشتر موارد هم نقش‌های منفی که عادت‌های اشتباه و رفتارهای مخرب دارند، مورد توجه‌شان قرار می‌گیرند. این تاثیر منفی، عواقب جبران‌ناپذیری دارد و باعث می‌شود کودک رفتارهای ضداجتماعی، خلاف قانون و آسیب‌زننده انجام دهد که موجب طرد کودک از محیط‌های اجتماعی می‌شود.

برای کاهش اثرات منفی کارتون روی کودکان چه راهکار‌های مؤثری وجود دارد؟

اکنون که شما والدین عزیز با مزایا و معایب کارتون بر روح و روان کودکان آشنا شدید، بهتر است با به‌کارگیری راهکار‌های مناسب زیر، تلاش کنید تا اثرات منفی تماشای کارتون‌ها و انیمیشن‌ها را بر فرزندتان کاهش دهید، پس:

• زمانی که فرزندتان در حال تماشای کارتون است، در کنار او بنشینید، چیز‌هایی را که او می‌بیند، ارزیابی کنید و واکنش کودک خود را نسبت به داستان‌ها و شخصیت‌های کارتونی رصد کنید و اگر متوجه رفتار‌ها و گفتار‌های نادرست شدید، دیگر نگذارید که فرزندتان آن کارتون را تماشا کند.
• زمان تماشای برنامه‌های کودک نظیر کارتون و انیمیشن را برای فرزندتان محدود کنید و به‌جای دیدن آن‌ها، کودک خود را به پارک ببرید، با او بازی کنید و کار‌های مختلف انجام دهید.
• کارتون‌هایی را برای فرزندتان انتخاب کنید که بیشتر جنبه آموزشی داشته و متناسب با سن و جنسیت کودک شما باشند. همچنین مطمئن شوید که رفتار‌های نامناسب، خشونت و پرخاشگری را نشان نمی‌دهد.
• در مورد محتوای کارتون با فرزندتان صحبت کنید و به او بگویید که چه چیز‌هایی واقعی هستند و چه چیز‌هایی تخیلی و غیرواقعی، تا او بتواند به درک درستی از رفتار‌های شخصیت‌های کارتونی برسد و آن‌ها را در زندگی واقعی خود انجام ندهد و به کسی آسیب نرساند.
• سعی کنید برای فرزندتان کتاب‌ها و قصه‌های صوتی بخرید؛ این کار علاوه بر اینکه او را از اثرات منفی کارتون‌ها دور نگه می‌دارد، باعث تقویت مهارت‌های شنیداری در کودک هم می‌شود.
• هنگامی که فرزندتان در حال تماشای کارتون مورد علاقه‌اش است، اجازه ندهید وعده‌های اصلی غذایی را در این حالت مصرف نماید؛ چراکه مصرف غذا جلوی تلویزیون هم می‌تواند زمینه‌ساز عادت‌های غذایی نادرست در کودکان شود و هم اینکه آن‌ها به خوردن تنقلات و غذا‌های ناسالم روی بیاورند

سخن پایانی

انتخاب کارتون و انیمیشن مناسب برای کودکان، وظیفه پدر و مادرها است. بر خلاف بزرگترها، کودکان نمی‌دانند که کارتون‌ها شخصیت‌های خیالی هستند. آنها نمی‌دانند که مرد عنکبوتی که از یک ساختمان به ساختمان دیگر می‌پرد و یا سوپرمن که دارای قدرت فوق‌العاده زیاد است؛ در واقع وجود ندارند.

کودک یک ذهن خالی دارد و با تماشای هر چیزی آماده یادگیری است. در این سن، آنها قادر به تشخیص چیزهای خوب و بد از هم نیستند. آنها تنها چیزهایی را که دیده‌اند، می‌پذیرند و دنبال می‌کنند. بنابراین والدین باید برای تماشای کارتون پا به پای فرزندان خود وقت بگذارند و مراقب آنچه که کودکان تماشا می‌کنند باشند. کودکان قلب و ذهنی صادق و مهربان دارند؛ فقط باید به آنها مسیر درست را نشان دهید.

مطلب پیشنهادی:افسردگی کودکان را بهتر بشناسیم