روانپزشک، پزشک متخصصی است که در هر دو زمینه مسائل جسمی و مسائل روان طبابت می‌کند.
البته تمرکز او بر روی مسائل روانشناختی و روانی فرد است.
در حقیقت، مهمترین و اساسی‌ترین تفاوت بین روانپزشک و روانشناس این است که روانپزشک هم توانایی تشخیص و درمان امراض جسمی را دارد و هم توانایی و تشخیص و درمان امراض روانی را و می‌تواند دارو هم برای بیمار تجویز کند.
روانشناس حتی اگر دکترای بالینی هم داشته باشد حق تجویز دارو را ندارد.
زیرا روانشناس تحصیلات پزشکی در دانشگاه پزشکی ندارد و وقتی پای تجویز دارو به میان می‌آید فرد باید حتما تخصص پزشکی داشته باشد.
آموزش و تحصیلات روانپزشکی
فرد باید برای روانپزشک شدن دانشکده ی پزشکی را پشت سر بگذارد و بعد از آزمون کتبی برای دریافت مجوز، چهار سال دوره ی رزیدنتی را کامل کند. سال اول آموزش رزیدنتی در بیمارستان و در تعامل با بیمارانی طی می شود که از طیف گسترده ای از بیماری های بالینی رنج می برند.
سپس روانپزشک کارورز دست کم سه سال دیگر را صرف یاد گرفتن تشخیص و درمان سلامت روان، شامل انواع مختلف روان درمانی و استفاده از داروهای روانپزشکی و سایر روش های درمان، می کند. فرایند آموزش در محیط بیمارستان، مطب و اتاق فوریت های پزشکی انجام می شود.
بعضی از روانپزشکان بعد از چهار سال آموزش عمومی روانپزشکی، دوره ی تخصصی هم می بینند و می توانند در زمینه های زیر تخصص بگیرند:
- روانپزشکی کودک و نوجوان
- روانپزشکی سالمندان
- روانپزشکی قانونی
- روانپزشکی اعتیاد
- مسکن
- روان تنی
- خواب
- بعضی روانپزشکان در حیطه ی روان کاوی یا تحقیق روانپزشکی دوره می بینند.
روانپزشک کدام اختلالات را درمان می‌کند؟
اختلالات زیر در حوزه تخصص این متخصص است:
- روان گسیختگی یا اسکیزوفرنی
- افسردگی
- اختلال دوقطبی
- اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی وپرخوری,
- توهم
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- بی‌خوابی و مشکلات خواب
- اعتیاد، از جمله به قمار، مواد مخدر، الکل، و برخی رفتارها
- افکار خودکشی
- خودزنی
- افکار وسواسی
- طغیان‌های خشن
- افکار صدمه زدن به دیگران
- احساس تحریک‌پذیری، آشفتگی، یا فقدان آرامش
- افکار منفی
- عدم توانایی تمرکز
- بیش فعالی
- مسائل مربوط به تصویر بدن
- تفکر خیالی
- استرس، نگرانی یا اضطراب شدید
- مشکلات حافظه
- اختلالات تکاملی عصبی، مانند اختلال طیف اوتیسم یا اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD)
تشخیص بیماران توسط روانپزشک
از آنجا که آنها پزشک هستند، روانپزشکان می‌توانند طیف وسیعی از آزمایشات پزشکی و روانشناسی را درخواست دهند که همراه با بحث و گفتگو با بیماران، به ارائه تصویری از وضعیت جسمی و روانی بیمار کمک می‌کند.
تحصیلات و آموزش بالینی آنها را قادر می‌سازد تا رابطه پیچیده بین بیماری‌های عاطفی و بیماری‌های پزشکی دیگر و روابط با ژنتیک و سابقه خانوادگی را درک کنند، داده‌های پزشکی و روانشناسی را ارزیابی کنند، تشخیص دهند و از آن برای تدوین طرح درمان بیماران استفاده می‌کنند.
علاوه بر ابزارهای فوق، مصاحبه با خانواده بیمار، اطرافیان، دوستان و آشنایان نیز می‌تواند منبع خوبی برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد بیمار باشد.
این امر به ویژه در مورد بیمارانی اهمیت دارد که بیماری خود را پنهان می‌کنند و همکاری لازم را با متخصص ندارند.
مسئولیت های روانپزشک
- ارزیابی و سنجش وضعیت جسمی و روحی بیماران برای تعیین حد اختلالات رفتاری و روحی آن ها
- ارزیابی و سنجش سوابق بیماری های مراجعه کننده برای یافتن راه درمان بهتر و تجویز دارو در صورت نیاز
- تجویز دارو یا جلسات روان درمانی برای زودتر و بهتر به نتیجه رسیدن
- همکاری و مشورت با روانشناسان و دیگر متخصصان برای درمان های همه جانبه جسم و روح
یک روانپزشک با کدام شیوه ها می تواند به بیمار کمک کند؟
روانپزشک در ابتدای کا با پرسیدن سوالات مختلفی درمورد شرایط جسمی ، روحی و روانی بیمار شروع می کند تا اطلاعات بیشتری در مورد علائم اختلالات رواین شما به دست آورد. سپس بسته به علائم شما، ممکن است از ارزیابی‌های روانشناختی استفاده کند یا آزمایش‌های خاصی را برای یافتن تشخیص درست توصیه نماید.
به یاد داشته باشید که آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش خون یا EKG نمی‌توانند شرایط سلامت روان را شناسایی کنند، اما این آزمایش‌ها می‌توانند به درمورد علل پزشکی اختلالات روانی و علائم مشکلات شما کمک کنند. تست‌های آزمایشگاهی همچنین می‌توانند اطلاعاتی در مورد وضعیت سلامتی ارائه دهند که در برخی از موراد ممکن است خطر عوارض جانبی هنگام مصرف برخی داروها را نمایان کنند. هنگامی دلیل اصلی بروز بیماری روانی تشخیص داده شد، روانپزشکان ممکن است برای از بین بردن علل اصلی اختلالات عصبی و روانی از دارو یا درمان دیگری همچون گفتار درمانی استفاده کنند.
- درمان بیماری ها با کمک تجویز داروها
- مشاوره با سایر متخصصان
- تجویز داروهای ضد افسردگی
- تجویز داروهای ضد روان پریشی
- تجویز دارو های تثبیت کننده های خلق و خو
- استفاده از محرک ها
- استفاده از آرام بخش ها
- درمان با کمک تشنج الکتریکی
دانش و مهارت های مورد نیاز
- علاقمندبودن به این حرفه و حل مشکلات مراجعین زیرا در صورت عدم علاقه مندی روانپزشک به حرفه اش نمی تواند شنونده خوبی برای مراجعین باشد
- ثبات عاطفی زیرا بسیاری از مراجعین روانپزشکان دچار اختلالات روحی و روانی هستند و از مشکلات روحی رنج می برند و نیاز است روانپزشک از ثبات روحی بالایی برخوردار باشد تا بتواند به دور از احساسات تصمیمی منطقی اتخاد نماید
- داشتن صبر و حوصله برای گوش کردن به صحبت های بیماران و آرامش دادن به آنها
- رازداری – زیرا گاهی اوقات بیماران مجبور می شوند برای مداوا خصوصی ترین مسایل زندگی خود را با روانپزشک درمیان گذارند و در صورت عدم اطمینان از رازداری پزشک خود عمل تشخیص و درمان با موفقیت انجام نخواهد شد.
- مهارت های ارتباطی عالی به منظور تأثیر گذاری بر بیماران
- مهارت شنیداری و گفتاری خوب
- قدرت تصمیم گیری به منظور اتخاذ تصمیم مناسب و صحیح به دور از احساسات و مسایل غیر تخصصی
- توان حل مساله برای حل مسایل و مشکلات بیماران
روانپزشک ها عمدتا در کجا فعالیت می کنند؟
روانپزشکان به خاطر اینکه در زمینه تشخیص و درمان بیماری های روانی فعالیت می کنند نیازمند مجوز فعالیت از وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هستند. این پزشکان برای ارزیابی و درمان بیماری ها و تجویز دارو در محیط های زیر مشغول به فعالیت هستند. در این مراکز روانپزشک می تواند آزمایشات پزشکی را را برای درک بهتر و درمان علائم بیماری تجویز کند.
- مطب های خصوصی
- بیمارستان ها
- بیمارستان های روانی
- مراکز درمانی دانشگاهی
- خانه های سالمندان
- زندان ها
- برنامه های توانبخشی
- آسایشگاه ها
سخن پایانی
روانپزشک، یا متخصص اعصاب ب و روان پزشکی است که می تواند طیف وسیعی از بیماری های روانی را تشخیص داده و درمان کند. اینها می تواند شامل افسردگی، اختلالات خوردن، بی خوابی و اختلال دوقطبی باشد. روانپزشکان همچنین علائم خاصی مانند اضطراب یا افکار خودکشی را درمان می کنند.
روانپزشک اغلب از داروهای تجویزی برای رفع علائم استفاده می کند، و آنها ممکن است با روان درمانگران برای ایجاد یک برنامه درمانی کلی همکاری کنند.
روانشناسان و درمانگران پزشک نیستند. روانشناسان ارزیابی و استفاده از روان درمانی را برای کمک به درمان بیماری های روانی انجام می دهند. روان درمانگران ممکن است از طیف وسیعی از درمانها از جمله گفتاردرمانی، هنر درمانی خلاق و بازی درمانی استفاده کنند. برخی از درمان ها می توانند در محیط گروهی و همچنین در درمان فردی رخ دهند.
نوع درمان مورد نیاز افراد، بستگی به شرایط فردی آنها دارد. هر کسی که مطمئن نیست به روانپزشک یا متخصص روان درمانی دیگری نیاز دارد باید با پزشک خود مشورت کند
سوالات متداول درباره روانپزشک
آیا داروهای روانپزشکی به طور کامل اختلال روانی را درمان می‌کنند؟
این بستگی به شرایط بیمار دارد. برای برخی از بیماران روان‌درمانی در اولویت قرار دارد و دارو تنها به کاهش علائم آنان تا زمان تکمیل دوره روان‌درمانی کمک می‌کند.
برای درمان برخی از اختلالات مانند اسکیزوفرنی، دوقطبی و افسردگی ماژور باید حتماً دارو مصرف شود. ماهیت این بیماری‌ها عودکننده است. بنابراین، هرگونه مصرف نادرست دارو یا مواجهه با یک محرک می‌تواند باعث عود درمان شود.
در عین حال، برخی از اختلالات ماهیت عودکننده ندارند. این مصرف نادرست داروست که باعث عود اختلال می‌شود. از عوامل عود در این شرایط می‌توان به مواردی اشاره کرد که بیمار با مشاهده اولین علائم بهبودی به تصور بهبودی کامل و بدون اطلاع روانپزشک خود، دارو را قطع می‌کند. این در حالی است که دوره درمان تکمیل نشده و مغز هنوز به این دارو نیاز دارد. مصرف نامنظم دارو نیز شامل این مورد می‌شود.
از سوی دیگر، ذکر این نکته ضروری است که داروهای روانپزشکی طیف گسترده‌ای در درمان اختلالات دارند. بنابراین، انتخاب دارو و دوز مناسب آن برای درمان اختلال گاهی به زمان و صبوری نیاز دارد. به همین دلیل، در طول پروسه درمان بارها ممکن است دارو و دوز آن عوض شود تا بالاخره دارویی پیدا شود که با کمترین عوارض بیشترین تأثیر را در درمان اختلال دارد. این مسئله طبیعی است و نباید موجب ناامیدی از درمان شود.
بیمار لازم است که در مورد علائم خود پس از مصرف دارو با دکتر متخصص خود صحبت کند و عوارض آن را یادداشت کند. این کمک می‌کند که در صورت مشاهده عدم بهبودی یا مشاهده بروز عوارض شدید پس از مصرف دارو تصمیم بهتری در مورد تجویز دارو گرفته شود.
در چه زمانی به متخصصین اعصاب و روان مراجعه کنیم؟
هرگاه علائمی شایع چه در جسم چه در روح خود احساس کردید و هیچ دلیل یا بیماری برای توجیح آن پیدا نشد یا اختلال در خواب و سطح انرژی شما، تغییر در خلق و خوی و اینچنین علائمی می توانید به یک روانپزشک خوب مراجعه کنید.
- بیش فعالی
- افسردگی
- استرس و اضطراب
- ترک مواد مخدر
- وسواس های رفتاری
- اختلال های رفتاری و شخصیتی
- تیک های عصبی
- اوتیسم کودکان
- اختلال یادگیری
- مشکلات کودکان و نوجوانان
- اختلالات خواب
- مشکلات جنسی
- نگرانی و ترس شدید
- وجود افکار خود کشی و خود آزاری
- مشکلات حافظه
- توهمات و هذیان
- پرخوری
- خشونت های فکری و رفتاری
این ها از جمله موارد عمده برای افراد نیازمند برای مراجعه به روانپزشک است.
از بخش های دیگر کارهای متخصصین اعصاب و روان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مراقبت ها دائمی برای زمانی که بیماری های روانی به صورت ناگهانی بروز می کند
- کمک به بیماران برای مدیریت و تسلط مشکلات روحی
- صحبت و مشاوره برای سبک زندگی بهتر و تغییر زندگی
- جلسات مشاوره جدا با بیمار یا خانواده آن
- ارجاع بیمار درصورت لزوم به دیگر مختصصین برای درمان بهتر
- بستری کردن بیمار برای نتیجه بخش بودن درمان در صورت لزوم
برای مراجعه به روان پزشک به این نکنه توجه داشته باشید که تنها از درمان هایی استفاده می کنند که به اثبات رسیده و مطمئن، موثر و ایمن باشد.
آیا کودکان نیز باید به روانپزشک مراجعه نمایند؟
تحقیقات نشان می‌دهند که نیمی از مشکلات کودک و بیماری‌های روانی در سن ۱۴ سالگی آغاز می‌شوند. همچنین دانشمندان کشف کرده‌اند که تغییراتی که منجر به این دسته از بیماری‌ها می‌شوند، بسیار زودتر از رسیدن به این سن صورت می‌گیرند.
اختلالاتی که ممکن است سلامت روانی کودکان را تحت تاثیر قرار دهند شامل اضطراب، بیش‌فعالی، اوتیسم، اختلال دو قطبی، افسردگی و اسکیزوفرنی یا روان‌گسیختگی می‌باشند.
برای مطالعه بیشتر اینجا کلیک کنید
