گاهی اوقات افراد به دلیل استرس، برنامه‌های پرتنش و سایر تاثیرات بیرونی دچار مشکلات خواب می‌شوند. هنگامی که این مسائل بروز می‌کنند و زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند، ممکن است نشان دهنده وجود اختلال خواب باشد.
با توجه به نوع اختلال خواب افراد ممکن است خواب سختی داشته و در طول روز احساس خستگی مفرط کنند. علاوه‌براین کمبود خواب میتواند روی انرژی، خلق‌وخو، تمرکز و سلامت کلی فرد تاثیر منفی بگذارد.
اختلالات خواب همچنین میتواند علامت بیماری پزشکی یا بهداشت روانی دیگری باشد. معمولا مشکلات خواب ناشی از بعضی از بیماری‌ها با دستیابی به درمان، ازبین رفته و رفع می‌شود. اما اگر اختلالات خواب به دلیل بیماری دیگری ایجاد نشده باشد، درمان‌های پزشکی و تغییر سبک زندگی تا حد زیادی تاثیر گذار خواهند بود.
درصورتی که مشکوک به داشتن اختلال خواب هستید، تشخیص فوری و درمان آن بسیار اهمیت دارد؛ زیرا درصورت عدم درمان، اثرات منفی اختلالات خواب میتواند سلامتی جسمی و روانی شما را تحت تاثیر قرار دهد.
انواع مختلف اختلال خواب شامل چه مواردی است؟
انواع مختلفی از اختلالات خواب وجود دارد. برخی ممکن است به سبب یک بیماری زمینه ای ایجاد شده باشند.
بی‌خوابی
بی‌خوابی، به ناتوانی در به خواب رفتن یا در خواب ماندن اشاره می کند. این اختلال می تواند به سبب پرواز زدگی، اضطراب و تشویش، هورمون ها یا مشکلات گوارشی ایجاد شود. همچنین، بی خوابی ممکن است علامت بیماری دیگری باشد. بی خوابی می تواند برای سلامت عمومی شما و کیفیت زندگیتان، به سبب ایجاد موارد زیر، مشکل‌آفرین باشد:
- افسردگی
- مشکل در تمرکز
- تحریک پذیری
- افزایش وزن
- مختل شدن عملکرد در محیط کار یا مدرسه
متاسفانه، بی خوابی در دنیا بسیار شایع است. تقریبا 50 درصد بالغین حداقل یک بار در طول زندگی خود این اختلال را تجربه کرده اند. بی خوابی، شایع ترین اختلال خواب در بین زنان و بالغین در سن های بالاتر است.
بی خوابی معمولا در یکی از انواع زیر طبقه بندی می شود:
- مزمن، که در آن بی خوابی به طور مزمن برای حداقل یک ماه رخ دهد
- متناوب، که در آن بی خوابی به طور دوره ای رخ می دهد
- گذرا، که در آن بی خوابی هربار برای تنها چند شب رخ می دهد
آپنه یا وقفه ی تنفسی در هنگام خواب
آپنه ی خواب به صورت وقفه در تنفس در طول خواب تعریف می شود. این اختلال یک بیماری جدی است که باعث ورود مقادیر کم تر اکسیژن به بدن می شود. هم چنین، آپنه می تواند شما را در طول شب از خواب بیدار کند.
خواب پریشی
خواب پریشی دسته ای از اختلالات خواب است که باعث حرکات و رفتار های غیر عادی در طول خواب می شود. این رفتار ها، شامل موارد زیر است:
- خواب گردی یا راه رفتن در هنگام خواب
- حرف زدن در هنگام خواب
- ناله کردن
- کابوس دیدن
- شب ادراری
- دندان قروچه یا فشردن فک ها روی هم
سندروم پای بی قرار
سندروم پای بی قرار (RLS: Restless Leg Syndrome) یک نیاز مقاومت ناپذیر به تکان دادن پا هاست. این اشتیاق گاهی همراه با یک احساس مور مور شدن در پا هاست. با این‌که این علائم ممکن است در طول روز نیز اتفاق بیافتند، شیوع آن ها در شب بیشتر است. RLS اغلب وابسته به بیماری های خاص، مانند ADHD یا پارکینسون است ولی علت دقیق آن همواره مشخص نیست.
نارکولپسی یا حمله ی خواب
نارکولپسی به صورت حمله های خواب که در طول روز اتفاق می افتند، تعریف می شود. این به این معناست که شما به طور ناگهانی و بدون هیچ هشدار قبلی، احساس خستگی شدید کرده و به خواب می روید. این اختلال می تواند باعث فلج خواب نیز شود که در آن شما بلافاصله بعد از بیدار شدن، از نظر فیزیکی قادر به حرکت نخواهید بود. گرچه، نارکولپسی ممکن است به تنهایی رخ دهد، وابسته به اختلالات نورولوژیک به‌خصوص مانند مولتیپل اسکلروزیس نیز می تواند باشد.
علت اختلال در خواب
یکی از مهم ترین دلایل اختلال در خواب ،افسردگی و استرس است که اگر این افسردگی و استرس کنترل و درمان نشود، میتواند عامل مهمی برای کابوس های شبانه، حرف زدن و راه رفتن در خواب، شب ادراری کودکان ناشی از ترس و … باشد. این مشکل ممکن است هم در بزرگسالان اتفاق بیفتد و هم در کودکان و علائم و عوارض آن گروه های سنی مختلف را درگیر می‌کند. در ادامه دلایل مهم و اصلی اختلال در خواب را اشاره می کنیم:
آلرژی و مشکلات تنفسی
یکی از دلایل اختلال خواب، آلرژی و مشکلات تنفسی می باشد. انواع مختلف از آلرژی ها، سرماخوردگی و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی می‌توانند نفس کشیدن را در هنگام شب دشوار کنند. بنابراین، ناتوانی در تنفس به هر شکلی که باشد ( از طریق بینی ) هم میتواند باعث مشکلات خواب و از دست رفتن کیفیت آن شود.
تکرر ادرار شبانه
یکی دیگر از دلایل اختلال خواب به خصوص در کودکان، تکرر ادرار می باشد.این مشکل می تواند به به دلایل مختلفی مثل مصرف بیش از حد مایعات، عدم تعادل هورمونی، ترس و استرس و حتی فوبیا از تاریکی و … اتفاق بیفتد.اگر فرد در تکرر ادرار خود با خونریزی روبرو شد حتما باید به پزشک مراجعه کند.
درد مزمن و التهاب مفاصل
اگر فرد در نقطه ای از بدنش درد و التهاب داشته باشد، مثلا دندان درد ویا آرتروز داشته باشید همین درد باعث می شود که نتواند راحت بخوابد. این یک نشانه جدی است؛ از شایع ترین درد های مزمن شبانه، آرتروز، سندروم خستگی مزمن، فیبرومیالژیا (سندروم درد اسکلتی – عضلانی مزمن)، التهاب روده، سر درد و کمر درد است که میتواند باعث اختلال و بی نظمی در خواب شبانه شود.
استرس و اضطراب
یکی دیگر از دلایل و علتهای اختلال در خواب استرس و اضطراب می باشد. معمولا استرس و اضطراب تاثیر منفی و بدی روی روند خواب می گذارند و خوابیدن را با مشکل مواجه می کنند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تاثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند.
علائم اختلال خواب کدام‌ها هستند؟
علائم اختلال خواب در بزرگسالان و کودکان با توجه به شدت و نوع اختلال خواب متفاوت است. هنگامی که اختلالات خواب در نتیجه یک بیماری دیگر بروز کرده باشد، ممکن است علائم آن نیز متفاوت باشد. علائم عمومی اختلالات خواب شامل موارد زیر است:
- خواب ماندن
- خستگی روزانه
- اصرار شدید به چرت زدن در طول روز
- الگوهای تنفسی غیر معمول
- اصرارهای غیرمعمول یا ناخوشایند برای حرکت هنگام خوابیدن
- حرکت غیرمعمول یا سایر تجربیات هنگام خواب
- تغییرات ناخواسته در برنامه خواب یا بیداری شما
- تحریک پذیری یا اضطراب
- عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه
- عدم تمرکز
- افسردگی
- افزایش وزن
سطوح متفاوت بی خوابی
اختلال خواب همان‌طور که گفته شد، می تواند سطح بندی شود. در ادامه توجه شما را به انواع سه گانه بی خوابی جلب می کنیم:
- بدخوابی یا بی خوابی مزمن که بیش از یک ماه ادامه داشته باشد.
- بی خوابی دوره ای
- بی خوابی موقت و گذرا که در آن فرد هر چند شب یک‌بار به آن دچار می شود.
چگونه می توان اختلال خواب را تشخیص داد؟
آزمایش هایی وجود دارد که می توانند به صورت علمی و دقیق اختلال خواب را مورد بررسی قرار دهند. این آزمایش ها عبارتند از :
- آزمایش چندگانه خواب یا پلی سومنوگرافی: در این آزمایش، میزان اکسیژن، حرکات غیرارادی و امواج مغزی مورد مطالعه قرار می گیرد.
- نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام: آزمایشی است که عملکرد الکتریکی مغز بیمار مورد بررسی قرار گرفته و هر گونه مشکل وابسته به فعالیت ثبت شده را ثبت و شناسایی می نماید،
- نقشه مغزی یا QEEG: این روش میتواند میزان امواج خواب در نقاط مختلف مغز را بررسی کند و نشان دهد که مشکل خواب به کمبود امواج خواب در مغز مربوط است یا خیر.
- آزمایش خون و ژنتیک: با این آزمایش می توان نارکولپسی و دیگر بیماری های زمینه ای را تشخیص داد.
چگونه درمان اختلال خواب انجام می شود؟
اما سوالی که مطرح می شود این است که درمان بی خوابی دقیقا به چه صورت خواب انجام می شود؟ در پاسخ باید بگوییم که درمان بی خوابی که عبارتند از:
درمان دارویی و پزشکی تحت نظر پزشک متخصص با فلوشیپ خواب
درمان دارویی و طبی جهت اختلالات خواب، می تواند شامل قرص های خواب ، مکمل های ملاتونین، داروهای حساسیت، داروهای سرماخوردگی، استفاده از دستگاه تنفسی، جراحی و استفاده از دستگاه محافظ دندان جهت جلوگیری از دندان قروچه باشد.
تغییرات سبک زندگی
برای تغییر و اصلاح سبک زندگی می توان به این موارد توجه داشت:
- استفاده از رژیم گیاهی و غذاهای مفید برای بدن شامل: کاهش مصرف شکر، استفاده از گوشت سفید به جای گوشت های قرمز و …
- ورزش کردن برای به پایین رساندن سطح اضطراب و تشویش،
- پیروی از یک برنامه خواب منظم و پایبند ماندن به آن،
- کم نوشیدن آب قبل از خواب،
- عدم مصرف کافئین در ساعات پایانی شب،
- عدم مصرف دخانیات،
- مصرف غذاهای کروبوهیدراتی قبل از خواب .
برای جلوگیری از اختلال خواب سعی کنید، ساعت بدن خود را تنظیم کنید . به این معنی که در یک زمان معین به خواب رفته و در ساعت مشخصی از بستر جدا شوید. پیروی از چنین سبکی به طور شگفت انگیزی در بهبود بی خوابی شبانه شما تأثیر مطلوبی خواهد گذاشت. این سبک را حتی در ایام تعطیل هفته حفظ کنید تا ساعت بدن شما همواره تنظیم بماند
درمان‌های نوروتراپی که یکی از بهترین روش‌های درمانی برای بهبود کیفیت خواب و رفع اختلالات خواب، درمان به وسیله نوروتراپی از جمله نوروفیدبک است.
درمان‌های نوروتراپی است که عبارتند از:
این روش‌های درمانی، مغز را تمرین می‌دهند تا عملکرد خود را اصلاح کند. از مزایای این روش‌های درمانی می توان به نداشتن عوارض و همچنین پایدار بودن نیز اشاره کرد.
سخن پایانی
اختلال در خواب به دلایل مختلفی ایجاد شده و علائم خاص خود را دارد. همچنین این اختلال با توجه به نوع و میزان شدت خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. بی‌خوابی یکی از مسائل پر اهمیت بوده و نباید ساده تلقی شود. پس در صورتی که دچار بی‌خوابی می‌شوید و طی یک مدت مشخص تکرار می‌شود، حتما به متخصص مراجعه کنید.
سوالات متدوال درباره اختلال خواب
اختلال خواب با خواب طبیعی چه تفاوتی دارد؟
خواب طبیعی و سالم معمولا حس خوشایند و رضایت‌بخشی را ایجاد کرده و میزان استرس را به حداقل می‌رساند.
این نوع خواب بازده خوبی داشته و مزایای زیادی همچون بهبود حافظه، افزایش طول عمر، افزایش خلاقیت و تناسب وزن را با خود به همراه دارد. در مقابل اختلال خواب نه تنها این مزایا را نداشته و حس رضایتمندی را در شما ایجاد نمی‌کند بلکه روی حافظه نیز تاثیر منفی می‌گذارد.
دورنگاه فرد مبتلا به اختلال خواب چگونه است؟
اثرات اختلالات خواب می تواند آنقدر آزار دهنده باشد که شما احتمالا به دنبال تسکین فوری خواهید بود. متاسفانه، حل موارد طولانی مدت می تواند بیشتر طول بکشد. با این‌حال، اگر شما به برنامه ی درمانی خود پایبند مانده و به طور منظم با پزشکتان در ارتباط باشید، در نهایت می توانید بهترین راه برای خواب بهتر را بیابید.
چرا افراد بعد از سکته مغزی دچار اختلال خواب می‌شوند؟
طبق تحقیقات انجام شده، کسانی که دچار سکته مغزی می‌شوند، معمولا الگوی خواب آن‌ها به هم ریخته و به بی‌خوابی دچار می‌شوند. این افراد توانایی خود را برای خوابیدن از دست داده و به زمان بیشتری نیاز دارند تا بتوانند برای خواب آماده شوند. با وجود تلاش فراوان برای داشتن خواب عمیق، به خواب سبک بسنده می‌کنند.
اختلال خواب و فشار خون چه رابطه‌ای دارند؟
طبق نتایجی که از یک پژوهش به دست آمده، سبک زندگی به شدت روی کیفیت خواب و فشار خون بالا تاثیر می‌گذارد و افراد مبتلا به فشار خون بالا احتمالا اختلالات خواب را تجربه می‌کنند. علاوه بر این هر چه میزان بیداری بیشتر باشد، خطر فشار خون بالا، افزایش پیدا می‌کند.
آیا اختلال خواب با بیش فعالی کودکان مرتبط است؟
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد رابطه پیچیده‌ای میان کودکان بیش فعال با اختلالات خواب وجود دارد. در گروهی از کودکان اختلالات خواب زمینه ساز ایجاد مشکلات مختلف در این کودکان شده و در گروهی دیگر، اختلال در خواب میزان بیش فعالی کودک را افزایش می‌دهد.
برای مطالعه بیشتر اینجا کلیک کنید.
