روان سنجی (Psychometrics)، به روانشناسان کمک می کند تا پدیده های روانی انسان را از حالت کیفی به حالت کمی یا همان عددی تبدیل کنند. در واقع روان سنجی به معنی استفاده از روش های آماری و آزمایش برای اندازه گیری پدیده های روانی است.
یا در تعریف دیگر می توان چنین گفت که در لغت، روان سنجی به معنی اندازه گیری آنچه در روان شناسی است، می باشد و یکی از اهداف عمده آن اندازه گیری پدیده های روانی و جنبه کمی دادن به آنهاست؛ زیرا زمانی که پدیده ها با اعداد نشان داده می شوند، بهتر طبقه بندی می شوند.
در یک عبارت ساده تر، روان سنجی یعنی استفاده از آزمون های روانی برای اندازه گیری پدیده های روانی.
فهرست عناوین
انواع تست روانسنجی
آزمونهای روانسنجی که در فرآیند انتخاب رشته، استخدام افراد، ازدواج و … انجام میشوند، در حالت کلی به سه دسته تقسیم میشوند:
- صلاحیت و شایستگی
آزمونهای صلاحیت و شایستگی این کمک را به شما میکنند تا متوجه شوید که آیا برای وظایف شغلی یا تحصیلی خود آماده هستید و میتوانید از پس این وظایف به خوبی بر بیایید. آزمونهای استعداد برای سنجش میزان مهارت و تواناییهای شما در انجام کار به خصوصی طراحی شدهاند.
به عنوان مثال، یکی از آزمونهای روانسنجی معروف که در فرآیند استخدام افراد انجام میشود، توانایی فرد در مواجه با استرس و کنترل اضطراب را مورد بررسی قرار میدهد.
- شناختی
آزمونهای روانسنجی شناختی، میزان توانایی شما در استدلال، ریاضیات و هوش کلامی را مورد ارزیابی قرار میدهد. معروفترین آزمون روانسنجی شناختی، تست هوش (IQ) است. این آزمونّها عموما برای سنجش و بررسی میزان یادگیری شما طراحی میشوند.
- شخصیت
تستهای شخصیت در روانسنجی این امکان را به شما میدهد تا با انگیزهها، تنظیمات عاطفی و تیپ شخصیتی خود آشنا شوید. معمولا تستهای شخصیت شناسی ابعاد مختلف روان و شخصیت فرد مثل درونگرایی یا برونگرایی، عاطفی یا منطقی بودن و … را میسنجند.
کاربرد های روان سنجی
- پیش بینی: افراد بتوانند میزان موفقیت خود را در آینده در زمینه معینی نظیر پیشرفت تحصیلی یا شغلی پیش بینی کنند. روان سنجی برای اندازه گیری توانایی پیشرفت تحصیلی و سایر ویژگیهای افراد بکار می رود. در واقع پیش بینی بر داده های کمی معتبرتر و دقیقتر از تفکر واهی است.
گزینش و انتخاب: در موسسات و سازمان ها آزمونها ی روان سنجی برای گزینش مناسب افراد مورد استفاده قرار می گیرند.
- طبقه بندی: طبقه بندی عبارت است از گروه بندی افراد براساس تقسیمات منطقی. طبقه بندی مستلزم آن است که معلوم شود یک فرد خاص در چه گروهی جای داده شود و یا براساس چه روشی مورد آموزش یا درمان قرار گیرد. روان سنجی ابزار و وسایل لازم را برای طبقه بندی افراد فراهم می کند.
- ارزشیابی :ابزارهای روان سنجی به منظور قضاوت و ارزشیابی در مورد برنامه ها، روش ها، تدابیر درمانی و میزان پیشرفت بیماران و نیز بررسی روشهای نوین درمانی مورد استفاده قرار می گیرند.
تست های روانسنجی
روان شناسان برای اینکه تشخیص درستی داشته باشند و روش درمانی مناسبی را انتخاب کنند، از انواع تست های روانسنجی استفاده می کنند. از این تست ها برای مسائل متعددی استفاده می شود.تست های روان سنجی بسیار پرکاربرد:
- تست هوش
- تست مشکلات رفتاری
- تست های ارزیابی کودکان
- تست های شغلی و اجتماعی
- تست های شخصیت شناسی
- تست های روان شناسی کودک
- تست های روان شناسی ازدواج
فواید روانسنجی
گسترش علم روانشناسی به تحقیقات محکم و نتایج شواهد بنیاد، بستگی دارد. در اصل، روانشناسی به دلیل استفاده از نظریه و مشاهدههای ذهنی، بیشتر یک شبه علم در نظر گرفته میشد. به همین دلیل، روانشناسی مدرن برای حمایت از نظریههای ذهنی، به دادههای آماری و تحقیقات تکیه کرد. بنابراین روانسنجی فواید بسیاری برای روانشناسان داشته است، برای مثال:
•روانشناسان شناختی از اندازهگیریهای روانشناختی برای ارزیابی فرآیندهای بیولوژیکی و شناختی استفاده میکنند؛
•روانشناسان رفتاری برای تعیین کمیت رفتار انسان به روانسنجی متکی هستند؛
•متخصص سلامت روان از اندازهگیریهای روانشناختی برای ارزیابی بیماران خود، درک اختلال روانی ایجاد دستورالعملهای تشخیصی و غربالگری بیماران جدید استفاده میکنند.
در نهایت، روانشناسان و سایر متخصصین سلامت روان عمدتاً از اندازهگیریهای آماری در حوزههای مختلف تحقیقاتی استفاده میکنند.
اهمیت روانسنجی چیست؟
اهمیت روانسنجی در این است که وسایل علمی لازم را برای این شناخت و طبقه بندی در اختیار جامعه و متخصصان علوم انسانی قرار دهید. در واقع اهمیت روان سنجی در دل سوالاتی از قبیل : چه کسی با هوش یا عقب مانده است؟ ، یک فرد بخصوص چه نوع استعدادی دارد؟ و یا چگونه میتوان به شناختی از شخصیت و خصوصیات فردی افراد دست یافت؟ قرار دارد.
نتیجه گیری
روانسنجی یک حوزه مهم در علم روانشناسی است که به بررسی و اندازهگیری خصوصیات روانی افراد میپردازد. از روشهای روانسنجی میتوان به تستهای روانشناسی، مصاحبههای روانشناسی، پرسشنامههای روانشناسی و روشهای عصبروانشناختی اشاره کرد. کاربردهای روانسنجی شامل تشخیص اختلالات روانی، ارزیابی پیشرفت درمانی، پیشبینی عملکرد تحصیلی و شغلی و بررسی اثربخشی برنامههای آموزشی و تربیتی است. در کل، روانسنجی به ما کمک میکند تا از شخصیت و رفتار فرد بیشتر بفهمیم
و در برنامههای درمانی و پژوهشی از این اطلاعات بهرهمند شویم
سوالات متداول راجب روانسنجی
در چه حیطههای میتوان از روان سنجی استفاده کرد؟
از روانسنجی میتوان در حیطههای مختلف مانند: اهدا مجوز به دیگران، استخدام نیروی کار، سنجش هوش کودکان قبل از ورود به مدرسه، کمک به دانشآموزان برای انتخاب رشته تحصیلی و غیره استفاده کرد.
تفاوت بین متخصصان روانسنجی و روانشناسی چیست؟
در حالی که هر دو شغل به آموزش و مهارت گسترده نیاز دارند، نقش روانسنج و روانشناس دارای تمایزات واضحی هستند. روانسنجی فردی است که آزمایش های روانشناختی را مهندسی، مطالعه و تأیید می کند، در حالی که یک روانشناس آزمون های روانشناختی را اجرا و برای درمان استفاده می کند.
متخصصان روانسنج از تجزیه و تحلیل داده ها و یادگیری ها برای تحقیق در مورد فرآیند و اجرای آزمایش استفاده می کند تا آن را سازنده تر و دقیق تر کند. یک متخصص روانسنج اغلب دارای مدرک پیشرفته ای مانند P.H.D در روانسنجی، روانشناسی یا آموزش و پرورش و در محیط آزمایشگاهی میدانی یا علمی کار می کند.
اما متخصص روانشناس آزمون های روانشناختی را با استفاده از میانگین ها، انحراف و داده های همبستگی را اجرا و تفسیر میکند. روانشناس ها اغلب دارای لیسانس یا فوق لیسانس یا دکترا روانشناسی یا مشاوره هستند و مستقیماً با بیماران کار میکنند.
برای مطالعه بیشتر اینجا را کلیک کنید.
