روان درمانی به معنای حل و درمان مشکلات و اختلالاتی است که به روح و روان انسان مربوط میشود. این روش یک شیوه‌ی درمان است که به شکل تعاملی میان درمانجو و درمانگر انجام می‌گیرد. این روش در بهبود انواع مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب، آسیب‌های روحی نظیر از دست دادن عزیزان یا شکست خوردن در عشق قبل از ازدواج، اعتیاد و بسیاری از موارد دیگر می‌تواند موثر واقع شود.
روان درمانگر کیست؟
اگر بخواهیم بگوییم روان درمانگر کیست می توان گفت که روان درمانگر یک اصطلاح کلی است که می‌تواند به افراد با مدارک علمی مختلف تعلق گیرد. به عبارت دیگر روان درمانگر می‌تواند روانشناس، روانپزشک، روانکاو یا مددکار اجتماعی باشد که با توجه به تخصص و مدرک مورد نیاز، روان درمانی را نیز برای افراد انجام دهد. روان درمانگر به مراجعه کننده کمک می‌کند تا مشکلات روانی خود را بشناسد، دلایل این مشکلات به او نشان می‌دهد و در نهایت کمک می‌کند تا بتواند بر آنها غلبه کرده و آنها را حل کند. به کارگیری نظریه‌های روان درمانی در جهت بهبود افراد نیز یکی دیگر از اقدامات روان درمانگر است.
جلسات تراپی
میتوان این جلسات را در محیط فردی، خانوادگی یا گروهی اجرا کرد که هم برای کودکان و هم بزرگسالان مفید است. هر جلسه معمولا هفته ای یک بار به مدت 30 تا 50 دقیقه برگزار میشود. لازم است هم روانشناس یا روانپزشک و هم بیمار در جلسات روان درمانی مشارکت فعال داشته باشند. اعتماد و ارتباط میان فرد و تراپیست برای همکاری موثر و سود بردن از روان درمانی ضروری است.
ممکن است جلسات روان درمانی کوتاه و محدود باشد تا به مشکلات آنی رسیدگی شود یا بلندمدت باشد (چند ماه یا چند سال) تا مشکلات ماندگار و پیچیده برطرف گردد. هدف از درمان و تنظیم تعداد جلسات با مشارکت بیمار و تراپیست مشخص میشود.
محرمانگی از ابتدایی ترین ملزومات روان درمانی است. بعلاوه، اگرچه بیمار افکار و عواطف شخصی خود را با روانشناس یا روانپزشک درمیان میگذارد، ارتباط فیزیکی صمیمانه با تراپیست هرگز درست، قابل قبول یا مفید نیست.
انواع روان درمانی
انواع گوناگونی از روان درمانیِ مؤثر وجود دارد. برخی از انواع برای درمان وضعیت‌های مشخصی به‌کار می‌روند و تأثیرگذارتر نیز هستند. در برخی روش‌ها، روان‌درمان‌گر از تلفیق چند روش استفاده می‌کند. متخصص برای انتخاب درمان باید خواسته‌ها و وضعیت فرد را بررسی کند. علی‌رغم وجود روش‌های مختلف درمانی، برخی از انواع ثابت‌شده‌تر هستند:
۱. رفتار درمانی شناختی (CBT)
رفتار درمانی شناختی به فرد کمک می‌کند تا رفتارها و عقاید منفی خود را شناسایی کند و آنها را با موارد مثبت و سالم جایگزین نماید.
۲. رفتاردرمانی دیالکتیکی
رفتار درمانی دیالکتیکی نوعی از CBT است که به بیمار مهارتهای رفتاری را می‌آموزد تا به کمک آنها به مدیریت استرس و کنترل احساسات خود بپردازد. در نتیجه روابطش با دیگران بهبود و توسعه پیدا خواهد کرد.
۳. درمان از طریق پذیرش و تعهد
در این روش فرد از احساسات و عواطف خود آگاه میشود و نسبت به ایجاد تغییرات و افزایش تطبیق خود با موقعیت‌های مختلف توانمند می‌گردد.
۴. درمان‌های روانکاوی
در این شیوه فرد بر افکار و رفتارهای ناخودآگاه خود تسلط بیشتری پیدا می‌کند. در نتیجه دیدگاه جدیدی برای انگیزش و حل تضادها می‌یابد.
۵. روان درمان‌گری بین‌فردی
در این روش برای گسترش مهارتهای ارتباط بین فردی، به روابط فرد با دیگران توجه میشود. مثلا شیوه‌ی روابط فرد با دوستان، اقوام، همکاران و… بررسی میشود.
۶. روان درمانی حمایتی
در این روش، فرد مهارت مواجهه با استرس ها و موقعیت‌های سخت را پیدا می‌کند.
روان درمانی در قالب‌های مختلف پیشنهاد میشود. مثلا به شکل انفرادی، گروهی، خانوادگی، همسران و… . روان درمانی برای تمام گروه‌های سنی مفید واقع میشود.
برای درمان چه مشکلاتی میتوان از روان درمانی بهره برد؟
تمام افراد می توانند برای درمان بیماری روانی به روان درمانگر مراجعه کنند تا با کمک او بتوانند به راحتی مشکلات روحی و روانی خود را حل کنند. برخی از این مشکلات که به کمک روان درمانگر قابل درمان است شامل موارد زیر میشود:
- استرس و اضطراب
- اختلال دو قطبی
- وسواس فکری و عملی
- اسکیزوفرنی یا اختلال روان پریشی
- انواع اعتیاد مانند اعتیاد به مواد مخدر، مشروبات الکلی، قمار، بازی‌های رایانه‌ای و…
- حملات پانیک
- فوبیا و ترس
- رفع پرخاشگری و خشم
- درمان بی خوابی
- درمان بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی
- اختلالات شخصیتی مانند شخصیت مرزی و شخصیت وابسته
- درمان آسیب‌های روحی پس از طلاق، جدایی، فقدان عزیزان و…
- توانایی مقابله با سوء‌استفاده‌های جنسی
- درمان مشکلات جنسی
- رفع مشکلات ارتباطی
- رفع تضادها
در روان درمانی از چه تکنیک‌هایی استفاده میشود؟
علاوه بر اینکه در روان درمانی شیوه‌های درمان متفاوت است، تکنیک‌های مختلفی نیز به کار برده میشود که هر کدام به نحوی موثر است. برخی از این تکنیک‌ها شامل موارد زیر میشود:
- افزایش مهارتهای بین فردی
- شناسایی رفتارهای اشتباه
- مدیریت و کنترل استرس و اضطراب
- کنترل خشم و مدیریت آن
- تکنیک تغییر عادات
- بهبود مهارتهای کلامی و غیر کلامی
- تکنیک مواجهه
- تکنیک پذیرش
روان درمانی چه مدت طول می‌کشد؟
مدت زمان و بسامد جلسات درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- بیماری مشخص و موقعیت فرد
- شدت علائم موجود در فرد
- مدت زمانی که فرد علائم مشکلات روانی را داشته یا با آن دست‌وپنجه نرم می‌کرده است
- میزان پیشرفت فرد
- میزان استرسی که فرد تجربه کرده است
- میزان مداخله مشکلات روحی-روانی در زندگی روزمره‌ی فرد
- میزان حمایت خانواده و نزدیکان از فرد
- هزینه و پوشش‌دهی بیمه و … .
شاید درمان چند هفته و در کوتاه‌مدت به طول بینجامد؛ شاید هم وجود مشکلات بلندمدت جدی روند درمان را طولانی‌تر کند.
سخن پایانی
درمان‌های روانشناسی امروزه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند که در صورت عدم آگاهی فرد نسبت به روش‌ها و انواع مختلف درمان در این حوزه، ممکن است روند درمان به خوبی پیش نرود. پس باید با شناخت روان درمانی و شیوه‌های آن و با توجه به اختلال و مشکل خود به درمانگر مناسب مراجعه کنید.
سوالات متدوال در رابطه با روان درمانی
آیا رواندرمانی تاثیر دارد؟
از تحقیقات چنین برمی آید که اکثر کسانی که روان درمانی انجام میدهند از شر علائم خلاص میشوند و میتوانند عملکرد بهتری در زندگی داشته باشند. تقریبا 75 درصد از کسانی که وارد جلسات روان درمانی میشوند تاثیر مثبتی از خود نشان میدهند. ثابت شده که روان درمانی منجر به بهبود رفتار و عواطف میشود و با بروز تغییرات مثبت در مغز و بدن همراه است. کم شدن روز های بیماری، ناتوانی کمتر، مشکلات پزشکی کمتر و رضایت کاری بیشتر از دیگر مزایای روان درمانی است.
محققان با استفاده از روش های تصویربرداری از مغز توانسته اند تغییرات مغز بعد از انجام جلسات روان درمانی را مشاهده کنند. تحقیقات بسیاری حاکی از این است که تغییراتی در مغز افراد مبتلا به اختلال روانی (شامل افسردگی، اختلال هراس، PTSD و وضعیت های دیگر) حاصل شده که روان درمانی انجام داده اند. در اکثر موارد تغییرات مغز ناشی از روان درمانی شبیه به تغییرات آن در اثر مصرف دارو بوده است.
اهداف روان درمانی چیست؟
- تغییر الگوهای آسیب زای فکری و رفتاری
- بهبود احساس ارزشمندی
- حل و فصل اختلافات بین فردی
تفاوت بین مشاوره و روان درمانی چیست؟
در زمینه بهداشت روان، مشاوره به درمان کوتاه مدتی اطلاق می شود که بیشتر روی رفتار تمرکز دارد. مشاوره بیشتر به علائم یا موقعیت مشکل زا توجه می کند و شامل توصیه و پیشنهاداتی برای حل مشکل می شود.
اما روان درمانی، درمانی بلند مدت تر است که به رسیدن به دیدگاه های بهتر و سالم تر نسبت به مشکل عاطفی و روحی مزمن توجه می کند. تمرکز آن بر روند فکری بیمار است، نه مشکلی خاص.
آیا روان درمانی موثر است؟
ثابت شده که روان درمانی، با تغییرات مثبت در فکر و جسم فرد همراه است و در نهایت اثرات مثبتی را در زندگی فرد خواهد داشت. علاوه بر این بعد از شرکت در جلسات روان درمانی فرد احساس کسالت و افسردگی کمتری خواهد داشت و تمایل او به انجام کارهای مثبت افزایش می یابد.
آیا در کنار روان درمانی باید دارو هم مصرف کنم؟
این موضوع را درمانگرتان تشخیص می‌دهد و اگر نیاز باشد شما را به روان پزشک ارجاع خواهد داد. در بسیاری از مواقع نیازی به مصرف دارو وجود ندارد.
برای مطالعه بیشتر اینجا کلیک کنید.
