نوروتراپی مجموعه ای از روش های درمانی غیرتهاجمی است که با هدف اصلاح عملکرد مغز انجام می گیرد. این روش درمانی با تکنیک ها های خاص به اصلاح عملکرد مغز کمک می کند.
تکنیک های نوروتراپی شامل روش های نوروفیدبک، بیوفیدبک، تحریک الکتریکی فراجمجمه ای و تحریک های مغناطیسی فراجمجمه ای می باشد. زمانی که مغز دچار اختلالاتی همچون اضطراب، افسردگی، اختلال توجه ، مشکلات خواب و مشکلات شناختی است اختلالات جدی در عملکرد مغز رخ می دهد.
اختلال در عملکرد مغز سبب بروز مشکلات روانی و ذهنی در فرد می شود. نوروتراپی با ارائه تمرین های خاصی برای مغز منجر به بهبود اختلالات ذهنی و روانی و افزایش کارایی مغز می شود. هدف از این روش درمانی اصلاح عملکرد مغز به روشی غیرتهاجمی و کاملا طبیعی است.
روش های نوروتراپی بر اساس این موضوع که مغز قابل تغییر است ارائه می شوند. این روش درمانی در نتیجه فرایند یادگیری و انعطاف پذیری مغز به درمان اختلال های روانی و ذهنی کمک موثری می کند نوروتراپی همچنین در بهبود توانایی های شناختی همچون توجه، تمرکز، سرعت پردازش ، حافظه و … توانایی های هیجانی همچون استرس ، تصمیم گیری و … موثر است.
فهرست عناوین
نوروتراپی حاصل تلاش های علوم اعصاب و همینطور علوم شناختی
نوروساینس یا علوم اعصاب تاریخچه ای دیرینه دارد. اما چیزی که ما آن را به صورت مشخص امروزه میشناسیم تقریبا از سال ۱۹۸۰ پس از انقلاب شناختی رخ داد. رشته های میان رشته ای شکل گرفت که در نهایت در دهه ۹۰ دانش مغز با استفاده از ابزار های نقشه برداری مغزی به شدت اوج گرفت. به طوری که دهه ۹۰ را دهه مغز نامگذاری کرده اند.
پس از دهه ۹۰ به سبب گسترش ابزار های بهبود علمکرد مغز و همچنین نقشه برداری مغزی به طور مشخص درمان در این زمینه در جاهای گوناگون دنیا شکل گرفت. به طوری که امروزه استفاده از این نوع درمان ها به طور مشخص در زمینه های اختلال های روانی استفاده میشود.
تکنیک های نوروتراپی
در طول یک جلسه نوروتراپی معمولی، روی یک صندلی با الکترودهای روی پوست سر خود خواهید نشست. این کاملا بدون درد است. این شبیه به استفاده پزشک از گوشی پزشکی برای گوش دادن به ضربان قلب شما است.
درمانگر شما را از طریق برخی از فعالیت های ساده راهنمایی می کند در حالی که EEG تکانه های الکتریکی را در مغز شما ثبت می کند. بسته به برنامه درمانی شما، ممکن است از شما خواسته شود که تصاویر را روی صفحه تماشا کنید، یک بازی ویدیویی انجام دهید یا به موسیقی گوش دهید.
الکترودها بازخورد صوتی و بصری فوری در مورد فعالیت مغز شما ارائه می دهند. به عنوان مثال، اگر در حال تماشای تصاویر روی صفحه هستید، زمانی که مغز شما الگوهای امواج مغزی مطلوبی تولید کند، صفحه نمایش روشن تر می شود. هنگامی که الگوهای امواج مغزی هماهنگ کمتری تولید می کند، صفحه نمایش کم نور می شود.
این بازخورد فوری به مغز شما کمک میکند تا یاد بگیرد که برای روشنتر کردن صفحه نمایش چه کاری باید انجام دهد. با گذشت زمان، مغز شما متوجه می شود که چگونه الگوهای امواج مغزی مورد نظر را ایجاد و حفظ کند (و تولید امواج ناخواسته را به حداقل برساند) که صفحه نمایش را روشن نگه می دارد.
یک جلسه نوروتراپی معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد. نوروتراپی استاندارد معمولاً شامل ۳۰ تا ۴۰ جلسه است. تعداد جلسات مورد نیاز یک فرد متفاوت است، اما به ندرت پیش می آید که فردی به بیش از ۴۰ جلسه نیاز داشته باشد.
تکنیکهای آموختهشده در نوروتراپی را میتوان زمانی که مشغول فعالیتهای عادی و روزمره در محل کار، مدرسه یا خانه هستید، تمرین کرد. این تمرین به شما کمک میکند مغز خود را آموزش دهید تا در محیطهایی که بیشتر وقت خود را سپری میکنید، به شیوهای سالمتر پاسخ دهد.
کاربردهای نوروتراپی
نوروتراپی به اختلال در تنظیم مغز می پردازد. انواع شرایط و علائم مربوط به اختلال در تنظیم مغز است، بنابراین کاربردهای زیادی برای نوروتراپی وجود دارد. برخی از شایع ترین شرایطی که با نوروتراپی درمان می شوند عبارتند از:
اختلالات اضطرابی
اختلال کمبود توجه – بیش فعالی (ADHD)
اختلالات طیف اوتیسم (ASD)
اختلال دو قطبی
درد مزمن
خستگی
ناتوانی های یادگیری
اختلال وسواس اجباری (OCD)
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اختلالات خواب
نوروتراپی همچنین میتواند ذهنیت روشنتری ارائه دهد، که برای تصمیمگیریهای مثبتتر، مانند انتخاب پرهیز از یک ماده یا رفتار اعتیادآور، مفید است.
آشنایی با انواع نوروتراپی
نوروتراپی به صورت داخلی مبتنی بر یادگیری و آموزش
در این نوع عصب درمانی، آمادگی مغزی بیمار با کمک تقویت مهارت و افزایش دادن آمادگی مغزی به وسیله ورزش یا ترکیبی از این دو مورد اتفاق میافتد. بیوفیدبک و نوروفیدبک دو مثال برجسته از این نوع درمان محسوب میشود. یادگیری و تمایز عصبی این نوع عصب درمانی با کمک عصب سازی و مدولاسیون انجام می شود.
نوروتراپی به صورت خارجی مبتنی بر تحریک مغز
در این روش مغز از حالت عادی خود خارج میشود و به صورت طبیعی برای بهبود تعادل، تنظیم و درمان خود متمایل میشود. در واقع تحریک مغز به عنوان یک حالت استرسزا باعث میشود که مغز بهبود پیدا کند. در این روند عوارض زودگذری ایجاد میشود که طبیعی است و بعد از چند روز بهبود مییابد. درست مانند وقتی که برای اولین بار در باشگاه وزنه برداری کنید و عضلات شما دچار گرفتگی شود. اما بعد از چند روز عضلات خود به خود خوب میشوند.
چند نمونه از رویکردهای نوروتراپی
تحریک مغز به وسیله تحریکات شنیداری و دیداری
بیوفیدبک و نوروفیدبک
بیوفیدبک یک نوع روش درمانی برای کنترل آگاهانه اعمالی است که به صورت غیرارادی و ناخوداگاه انجام میشوند. با استفاده از تمرینات بیوفیدبک میتوان بدن را برای مبارزه با شرایطی مثل ترس، استرس، اضطراب و غیره آماده کرد. نوروفیدبک نیز یک نوع بیوفیدبک است که به EEG شباهت دارد و فعالیت مغز را به صورت مستقیم اندازهگیری میکند. این دو رویکرد از انواع نوروتراپی با محوریت داخلی به شمار میروند. جلسات تمرینی در این نوع عصب درمانیها به عنوان یک نوع تحریک به مغز فشار وارد میکند و باعث میشود که بهبود آن تحریک شود.
AVE
در این روش عصب درمانی برای تحریک مغز از پالسهای نور و صدا در فرکانسهای مشخص استفاده میشود و هدایت امواج مغزی (EEG) به صورت تدریجی به طرف الگوهای مشخص انجام میشود. به طور مثال اگر میزان صدا و نور ده هرتز باشد، فعالیت آلفا تحریک میشود. تحقیقات نشان میدهد که AVE در انتقال دهندههای عصبی مانند اندروفین و سروتونین و جریان خون مغزی تغییراتی ایجاد کرده و به بیوفیدبک و نوروفیدبک کمک میکند.
تحریک مغناطیسی TMS
تحریک مغناطیسی مغز از فرا جمجمهای مکرر (rTMS)
اما به مرور روش های جدیدی شگل گرفتند که بدون نیاز به عمل جراحی و روش های عمقی، از روی جمجمه تحریکاتی را انجام دهند. یکی از این روش ها rTMSاست که در اصل از روی جمجمه یک سیم پیچ کوچک چسبیده به روی جمجمه قرار دارد.
یک جریان با ولتاژ بالا از درون سیم پیچ با فرکانس ۵۰ بار در ثانیه عبور داده میشود. این میدان مغناطیسی به راحتی درون جمجمه نفوذ کرده و فعالیت الکتریکی نورون های مجاور را تغییر میدهد.
تا به امروز بیش از ۴۰۰۰ مقاله علمی درباره اثرات تحریک مغناطیسی انجام شده و به یک وسیله بالینی و آزمایشی جاافتاده و مفید تبدیل شده است.
تحریک الکتریکی TES
تحریک مغز به وسیله جریان مستقیم TDCS
در تحریک جریان مستقیم بین جمجمه ای با استفاده از tDCS به پوست سر ولتاژ ثابت اعمال میشود و تحریکپذیری مغز در نقاط تماس با ولتاژ افزایش مییابد. برای انجام این کار از دو الکترود استفاده میشود که دارای جریان الکتریکی هستند. هر دو الکترود یا یکی از آنها روی سر قرار داده میشوند. الکترود دوم را میتوان بر روی شانه و نزدیک سر قرار داد. محل قرارگیری الکترود توسط پزشک معالج انتخاب خواهد شد. استفاده از این فناوری بسیار کم هزینه و راحت میباشد. این روش نوروتراپی برای درمان اضطراب و افسردگی در یک دوره چند هفتهای و طی ده جلسه انجام میشود.
تحریک مغز با اعمال الکتریسته متناوب TACS
این روش نوروتراپی با نام الکتروتراپی جمجمه نیز معروف است، عملکردی شبیه به روش tDCS دارد. با این تفاوت که به جای ولتاژ ثابت از جریان متناوب استفاده میشود و الکترودها به لاله گوش یا لوب گیجگاهی متصل میشوند. این نوع عصب درمانی با افزایش میزان سروتونین و اندروفین در مغز به بهبود سردرد، اضطراب، افسردگی، میگرن، استرس و بیخوابی کمک میکند.
فواید نوروتراپی چیست؟
مزایایی که می توانید از نوروتراپی تجربه کنید به پروتکل درمانی شما بستگی دارد. مزایایی که معمولا ذکر می شود شامل تقویت حافظه و تمرکز، کاهش تکانشگری و اضطراب، وضوح ذهنی بهتر و خواب آرام تر است. نوروتراپی حتی ممکن است میل به مواد اعتیاد آور را کاهش دهد و میل به ترک را تسکین دهد.
اما چندین مزیت نوروتراپی وجود دارد که آن را از سایر درمان ها متمایز می کند، از جمله:
غیر تهاجمی است. نوروتراپی فقط شامل قرار دادن الکترود بر روی پوست سر برای نظارت بر فعالیت مغز شما است. الکترودها فقط آنچه را که در مغز شما اتفاق می افتد می خوانند. آنها هیچ نوع سیگنالی را به مغز شما منتقل نمی کنند.
اثرات طولانی مدت را ارائه می دهد. مروری بر مطالعات نشان میدهد که اثرات نوروتراپی پس از توقف خود آموزش، بهویژه در میان کودکان مبتلا به ADHD، مدتها باقی میماند.
از آنجایی که مغز یاد گرفته است چگونه کارآمدتر عمل کند، این کار را ادامه خواهد داد.
هیچ عوارض جانبی ایجاد نمی کند. داروها پتانسیل ایجاد عوارض جانبی را دارند که می تواند به چالش موجود کمک کند. با این حال، نوروتراپی هیچ عارضه جانبی شناخته شده ای ایجاد نمی کند.
انجام نوروتراپی عوارض جانبی دارد؟
نوروتراپی هیچ گونه ضرر و عوارض جانبی برای فرد ندارد، زیرا یکی از ویژگیهای این روش غیر مهاجمانه بودن آن است. نوروتراپی و یا درمانهای لیزری که برای درمان نخاع انجام میشود دیگر مثل قبل نیست که در آنها بدن فرد خراش داده شود و در این روش ها از تیغ جراحی و بخیه استفاده نمیشود.
مداخله این شیوه یک مداخله فیزیکی روانشناختی است. درمان در روش نوروفیدبک و بیوفیدبک، با استفاده از سطح جمجه انجام میشود؛ به این صورت که الکترودها در سطح جمجمه نصب و وامواج مغزی ثبت میشود. نصب الکترودها به سطح جمجه هیچ آسیبی به مغز وارد نمیکند وعوارض جانبی برای فرد ندارد.
سوالات متداول در ارتباط با نوروتراپی
آیا با انجام نوروتراپی نیازی به مصرف دارو است؟
اگر دارو توسط یک شرکت معتبر ساخته شده باشد، میتوان انتطار داشت که بهترین اثر بخشی را در بیمار مشاهده کنیم. داروها عوامل شیمایی هستند و میتوانند عوارضی جانبی هم داشته باشند. بخش مهمی از این عوارض مربوط به جسم و بدن است، اگر دارو توسط شرکتی معتبرتهیه شده باشد، آثار مثبت آن بیشتر از عوارض منفی دارو خواهد بود. دارو درمانی یک روش مداخل
خیلی قوی است و نمیتوان نروتراپی را جانشین دارو درمانی کرد، اما اگر دارو درمانی و نوروتراپی با یکدیگر تلفیق شوند اثربخشی آن بیشتر میشود.
قرار گرفتن الکترودها درسطح جمجه قاعده خاصی دارد؟
کسانی نوروتراپی انجام میدهند، یک دوره تخصصی نزد پزشک مغز و اعصاب میگذرانند و برای نصب الکترودها تکنیکها و آموزشهایی به فرد داده میشود همچنین فرد باید اطلاعات خوبی از آناتومی مغز و اعصاب داشته باشد و فیزیولژی مغز و اعصاب را بشناسد. جایگاه قرار گرفن الکترودها نیز اصول خاصی دارد و با توجه به مشکل بیمار، ممکن است در هر جایی از سطح جمجه نصب شود.
نوروتراپی چقدر طول میکشد؟
یک جلسه نوروتراپی معمولا بین 30 تا 60دقیقه طول میکشد. نوروتراپی استاندارد معمولا شامل 30 تا 40جلسه است. تعداد جلسات مورد نیاز از هر شخص به شخص دیگر، متفاوت است، اما به ندرت پیش میآید که فردی به بیش از 40جلسه نیاز داشته باشد.
شما میتوانید تکنیکهای آموختهشده در نوروتراپی را زمانی که مشغول فعالیتهای عادی و روزمره در محل کار، مدرسه یا خانه هستید، تمرین کنید. این تمرین به شما کمک میکند مغز خود را آموزش دهید تا در محیطهایی که بیشتر وقت خود را سپری میکنید، به شیوهای سالمتر پاسخ دهد.
درمان با نورفیدبک به صورت قطعی است؟
قطعی بودن این درمان را نمی توان به صورت دقیق مشخص کرد زیرا این درمان نیز مانند همه ی درمان ها به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد. اما می توان اذعان داشت که نوروفیدبک جز روش های درمانی است که مدت زمان طولانی پایدار است
قطعی بودن درمان به موارد زیر بستگی دارد:
_ در صورت رعایت کردن نکات مربوط به درمان
_ میزان انگیزه و پیگیری مستمر فرد
_ نوع و شدت بیماری
_ همچنین میزان مهارت درمانگر می توان قطعی بودن این روش را مشخص کرد.
برای مطالعه بیشتر اینجا کلیک کنید
