اختلالات حافظه؛ علائم و راه‌های درمان

حافظه چیست؟

به طور کلی حافظه نوعی توانایی است. توانایی در به خاطر آوردن اطلاعات و خاطرات از تجارب قبلی، که فرد در زندگی خود داشته یا آن ها را یاد گرفته است یا به عبارتی توانایی برای کسب مهارت های جدید می باشد.

علم روان شناسی نیز، حافظه را: توانایی مغز برای ذخیره کردن اطلاعات، نگهداری اطلاعات و سپس بازیابی یا به نوعی برگرداندن اطلاعات تعریف کرده است.

تالوینگ به عنوان یک روان شناس حافظه را وسیله ای تعریف کرده است که ما تجارب قبلی مان را در آن نگهداری می کنیم و از طریق این وسیله اطلاعات را برای استفاده در زمان حال از آن استخراج می کنیم .

اگر حافظه ای در کار نبود چه می شد؟

حافظه فرایندی است که به انسان در موارد زیر به انسان کمک می کند:

 درک و حل مسائل

 استدلال کردن

 قضاوت کردن

 تصمیم گیری

 حتی فکر کردن

وهمه ی این فعالیت های شناختی ذهن با حافظه عجین شده است.

البته که نمی توانیم به طور قطعی بگوییم حافظه روندی بدون عیب و نقص را طی می کند.

اتفاقا ممکن است حافظه هم دچار عیب و نقص هایی شود، مثلا گاهی اوقات ما چیزهایی را که به ذهن سپرده ایم فراموش می کنیم و یا در به یادآوری بعضی از اطلاعات و یا خاطراتمان به مشکل بر می خوریم.

اختلالات حافظه

اختلال حافظه به مشکلاتی اشاره دارد که باعث کاهش عملکرد حافظه فرد می‌شود.

این مشکلات می‌توانند شامل کاهش توانایی به خاطرسپردن و ذخیره اطلاعات، کاهش توانایی به بازخوانی اطلاعات به درستی و یا کاهش توانایی به تشخیص و تمایز بین اطلاعات مختلف باشد.

 اختلالات حافظه می‌توانند در مراحل مختلف زندگی شخص به وجود آیندوامکان دارد به صورت موقتی یا دائمی باشند

انواع اختلالات حافظه

۱. زوال عقل   

زوال عقل یکی از قابل توجه ترین و غالب ترین نوع اختلالات حافظه است. عملکردهای شناختی، منحنی کاهشی را نشان می دهد و به ویژه به فراموشی مربوط می شود. این افراد در انجام کارهای زندگی بی کفایتی نشان می دهند و در انجام کارهای ساده مشکل دارند.

همچنین افراد مبتلا به زول عقل دارای محدودیت های ارتباطی و گمراه کننده هستند.

فرد ممکن است نگرانی های خود را از دست بدهد و تغییرات قابل توجهی در شخصیت مشاهده شود. ضربه، سکته، واکنش های دارویی و عفونت ها می تواند منجر به زوال عقل در افراد در هر سنی شود.

۲. عروقی دمانس     

این زوال عقل از انقباض عروقی ناشی می شود که منجر به کاهش جریان خون در مناطق مخچه و مغزی می شود. سکته های مغزی و آسیب دیدگی سر می تواند باعث این نوع زوال عقل و اختلالات حافظه شود. در افراد مبتلا، مشکل در برنامه ریزی و درک مسائل دیده می شود.

۳. زوال عقل با بدن لوئی   

این نوع زوال عقل به ویژه مربوط به ایجاد و رسوب انواع پروتئین غیرطبیعی به نام اجسام لوئی است. این رسوبات غیر عادی فضای حافظه ای را به وجود می آورد که منجر به عملکردهای بد مغزی می شود.

۴. فراموشی پیشانی گیجگاهی    

این نوع از اختلالات حافظه، رایج ترین نوع زوال عقل است که بر قشر پیشانی و گیجگاهی مغز تأثیر می گذارد. معمولاً این نوع زوال عقل بر سلول های عصبی مغز تأثیر می گذارد و باعث کوچک شدن آن ها می شود.

 اگرچه در سنین بین ۴۵ تا ۶۰ سال رخ می دهد اما ممکن است در افراد جوان نیز وجود داشته باشد.

۵. بیماری آلزایمر

تغییر مغز از ویژگی های قابل توجه این نوع اختلال حافظه است.

 آلزامیر با دو ویژگی مهم مشخص می شود. یکی تشکیل پلاک های آمیلوئید و دیگری تشکیل گره های عصبی الیافی. این ها، هر دو دلیل کمبود سیگنال های مغزی به دلیل کمبود انتقال دهنده های عصبی در مغز هستند. این امر منجر به اختلالات می شود و مانع عملکرد کارهای روزمره می شود.

۶. اختلال شناختی خفیف   

اختلال شناختی خفیف می تواند منجر به مشکل در ارتباط حافظه و هماهنگی با همتایان خود شود.

افراد مبتلا به این نوع از اختلالات حافظه، مستعد تبدیل نوع بیماری به آلزایمر هستند. استعداد ژنتیکی در بروز چنین اختلالات شناختی نقشی حیاتی دارد.

۷.  انسفالوپاتی     

التهاب مغزمی تواند منجر به تغییرات عمده عصبی شود و عملکرد مغز را تغییر دهد.

کمبود سیگنال های مغزی بسیار زیاد می تواند باعث ایجاد تشنج شود. این اختلال با هذیان همراه است. ویروس ها دلیل اصلی انسفالیت هستند.

این بیماری با بیماری های عصبی مانند پارکینسون، ضعف، عدم توانایی در ارزیابی عملکرد روزانه، لرزش و سرگیجه همراه می شود

رایج ترین علل اختلالات حافظه

اختلالات حافظه به دلایل گوناگون و تحت تاثیر برخی عوامل بروز می‌کنند. ممکن است این دلایل در برخی افراد مشترک باشد یا به دلیل وجود چند دلیل اتفاق بیفتد. به طور کلی می‌توان گفت که شایع‌ترین علت اختلالات حافظه موارد زیر هستند:

بی‌خوابی

بی‌خوابی و یا بدخوابی می‌تواند احتمال بروز اختلال حافظه را افزایش دهد. کمبود خواب و یا کارکرد دائمی مغز در طول شب، موجب خستگی یا کاهش عملکرد مغز می‌شود و مشکل حافظه را به دنبال دارد.

سکته مغزی

از دیگر علت ضعف حافظه باید به سکته مغزی اشاره کرد. فردی که به سکته مغزی دچار می‌شود، ممکن است بخشی از مغز او دچار آسیب شود و همین آسیب به اختلال در حافظه منجر شود.

افسردگی و اضطراب

مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب نیز فرد را با کمبود توجه و تمرکز روبه‌رو می‌کنند که در نتیجه به ایجاد اختلال حافظه در فرد منجر می‌شود. در واقع می‌توان که افسردگی و فراموشی تا حد زیادی با یکدیگر ارتباط دارند.

دمانس یا اختلال پیش‌رونده

دمانس به معنای اختلال پیش‌رونده مغزی است که بسیاری از فعالیت‌های روتین فرد را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کند.

الکل یا مواد مخدر غیر قانونی

مصرف الکل یا مواد مخدر غیر قانونی می‌تواند حافظه را هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت مختل کند. این مواد می‌توانند به طور قابل توجهی به حافظه و بسیاری از موارد دیگر آسیب بزنند و باعث ایجاد مشکلاتی از ناهشیاری موقتی گرفته تا افزایش ریسک ابتلا به زوال عقل در سال‌های بعد شوند.

همچنین الکل بیش از حد می‌تواند باعث ابتلا به سندرم ورنیکه–کورساکوف شود که اگر فورا درمان شود ممکن است روند آن در برخی از افراد تا حدی معکوس شود.

سندرم ورنیکه کورساکوف یک اختلال دژنراتیو مغزی است که در اثر کمبود تیامین (ویتامین B1) ایجاد می‌شود و می‌تواند ناشی از سوء‌مصرف الکل و موارد دیگر باشد.

دلایل دیگری هم برای ایجاد اختلالات حافظه وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عفونت مانند ایدز یا سل

کم‌کاری یا پرکاری تیروئید

ضربه به سر و آسیب‌های مغزی

علائم اختلالات حافظه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

فراموشی

 فرد ممکن است به صورت مکرر اشیاء، نام‌ها، تاریخ‌ها، رویدادها و سایر اطلاعات را فراموش کند.

دشواری در یادآوری

 فرد ممکن است دشواری در یادآوری اطلاعات داشته باشد، به طوری که اگرچه اطلاعات قبلاً در دسترس بوده باشد، اما هنگام نیاز به یادآوری اطلاعات، ممکن است به سختی یا به طور کامل از حافظه بازیابی نشود.

اشتباه در یادداشت‌برداری

فرد ممکن است اشتباهاتی در یادداشت‌برداری انجام دهد، به طوری که اطلاعات مهم را درست ثبت نکند.

دشواری در یادگیری

 فرد ممکن است دشواری در یادگیری اطلاعات جدید داشته باشد، به طوری که اطلاعات جدید به خاطر نمی‌آید.

اختلال در فرآیند تشخیص مکان

 فرد ممکن است دشواری در تشخیص مکان داشته باشد، به طوری که نتواند به سرعت مکان‌های مختلف را تشخیص دهد، به ویژه در محیط‌های جدید.

دشواری در تشخیص زمان

فرد ممکن است دشواری در تشخیص زمان داشته باشد، به طوری که نتواند به سرعت زمان را تشخیص دهد و به ساعت، تقویم و سایر محرک‌های زمانی واکنش نشان ندهد.

دشواری در تصمیم‌گیری

 فرد ممکن است دشواری در تصمیم‌گیری داشته باشد، به طوری که نتواند به سرعت تصمیم‌های درستی را بگیرد.

دشواری در تمرکز

 فرد ممکن است دشواری در تمرکز داشته باشد، به طوری که نتواند به سرعت بر روی یک وظیفه مشخص تمرکز کند و به سایر تحریک‌ها پاسخ ندهد.

دشواری در انجام چند کار به طور همزمان

 فرد ممکن است دشواری در انجام چند کار به طور همزمان داشته باشد، به طوری که نتواند به سرعت بین چندین وظیفه تغییر کند و به طور همزمان در آنها عمل کند.

تغییر در رفتار و شخصیت

 اختلالات حافظه ممکن است با تغییرات در رفتار و شخصیت همراز باشد، به طوری که فرد ممکن است احساس کند که دچار تحولات در رفتار و شخصیت خود شده است، مانند تغییر در روحیه، تعصبات، تنش، اضطراب، افسردگی و غیره.

عوارض اختلالات حافظه

اختلالات حافظه می‌تواند برای فرد و خانواده‌اش خطرات جدی ایجاد کندکه در ادامه به برخی از این خطرات اشاره می‌شود:

مشکلات در انجام وظایف روزمره

 افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است در انجام وظایف روزمره، مانند پرداخت قبوض، خرید و یا حتی پخت غذا دچار مشکل شوند. این مشکلات می‌تواند باعث افزایش استرس و نگرانی شود و برای فرد و خانواده‌اش زندگی روزمره را سخت تر کند.

مشکلات در کار

 افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است در کار خود با مشکلاتی مواجه شوند. آن‌ها ممکن است تصمیمات درستی نگیرند، از دستورالعمل‌ها پیروی نکنند و یا به شکل ناگهانی و بدون توجیه خاصی از کار بیافتند. این مشکلات می‌تواند باعث از دست دادن شغل، کاهش درآمد و یا حتی از دست دادن اعتماد به نفس شود.

خطرات امنیتی

 افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است به سختی به خاطر بیاورند که قفل درب زده شده است، رمز عبور باید چیست و یا اینکه کجا قرار دادند؟ این مشکلات می‌تواند باعث افزایش خطرات امنیتی شود.

افزایش خطر بیماری‌های روانی

افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است به دلیل مشکلاتی که در زندگی روزمره خود دارند، به علت افزایش استرس، اضطراب و یا افسردگی دچار شوند. به طور کلی، افزایش خطر بیماری‌های روانی، از جمله افسردگی، اضطراب، ورزش‌های پرخطرانه و مصرف مواد مخدر، از جمله خطراتی است که با اختلال حافظه همراه است.

مشکلات در رابطه‌های اجتماعی

افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است به سختی به خاطر بیاورند که با کی گفتگو کرده‌اند، چه موضوعاتی را با کسی مطرح کرده بودند و یا در چه موقعیت‌هایی بودند.

 این مشکلات می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و افزایش خجالتی شود و باعث مشکلات در رابطه‌های اجتماعی شود.

خطرات درمانی

افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است به سختی به خاطر بیاورند که چه دارویی باید مصرف کنند و یا موعد مصرف دارو را فراموش کنند. این مشکلات می‌تواند باعث افزایش خطر اشتباه در مصرف دارو، افزایش خطر عوارض جانبی دارو و یا کاهش اثربخشی درمانی شود.

خطرات رانندگی

 افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است به سختی به خاطر بیاورند که چه مسیری را باید دنبال کنند، چه محلی باید ترک کنند و یا چه دستورالعمل‌هایی باید پیروی کنند. این مشکلات می‌تواند باعث افزایش خطر تصادفات رانندگی شود.

کاهش کیفیت زندگی

 اختلال حافظه می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی فرد شود. این مشکلات می‌تواند باعث افزایش استرس و نگرانی، افزایش خطر بیماری‌های روانی و کاهش اعتماد به نفس شود.

خطرات مالی

افرادی که با اختلال حافظه مواجه هستند ممکن است به سختی به خاطر بیاورند که چه مبالغی را باید پرداخت کنند، چه مبالغی را دریافت کنند و یا اطلاعات مربوط به حساب بانکی خود را به خاطر نیاورند. این مشکلات می‌تواند باعث افزایش خطرات مالی و کاهش ثروت فرد شود.

در نتیجه، شناخت خطرات اختلال حافظه و پیگیری درمان آن در صورت وجود علایم، بسیار مهم است.

راه های تشخیص اختلالات حافظه

آزمایش های تشخیصی برای اختلالات حافظه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آزمایشات عصبی برای تشخیص مشکلات تفکر و حافظه

معاینه فیزیکی وعصبی:

رفلکس ها

تون عضلانی و قدرت

توانایی بلند شدن از روی صندلی و راه رفتن

حس بینایی و شنوایی

هماهنگی

تعادل

تست های آزمایشگاهی برای بررسی خون برای علل قابل درمان از دست دادن حافظه، مانند:

اختلالات تیروئید

کمبود ویتامین

مطالعات تخصصی تصویربرداری مغز، از جمله:

توموگرافی رایانه ای (CT)برای رد علل مانند سکته مغزی

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)برای تعیین چگونگی تغییر مغز

توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)برای تشخیص سطح پلاک (خوشه های غیر طبیعی پروتئین) یا درهم آمیختگی (پیچ خوردگی در سیستم حمل و نقل مغز) در مغز

MRI عملکردی (fMRI) قسمت هایی از مغز را کنترل می کند که عملکردهایی مانند گفتار یا حرکت را کنترل می کند.

آزمایش عصب روانشناختی از وظایف تخصصی شناختی، زبانی، حافظه ای و مهارت های حرکتی برای بررسی ساختارهای خاص مغز یا مسیرها استفاده می کند.

نقشه مغزی QEEG

نقشه‌برداری مغزی پزشک را قادر می‌سازد تا نقاط قوت و ضعف الگوی منحصر به فرد امواج مغزی بیمار، مناطقی از مغز که فعالیت کم یا بیشتری در آن‌ها وجود دارد و همچنین مناطقی که فعالیتشان به درستی تنظیم نمی‌شود را شناسایی و ارزیابی کند.

 زمانی که دلیل این مشکل و اختلال ذهنی مشخص شد می‌توان یک برنامه درمان با نوروفیدبک برای کمک به افراد مبتلا به وسواس یا سایر اختلالات روانی طراحی کرد.

بیشتر بدانیم: نقشه مغزی

راه های درمان اختلالات حافظه

درمان های مربوط به شرایط حافظه و زوال عقل با هدف جلوگیری از بدتر شدن علائم و بهبود عملکرد کلی و کیفیت زندگی شما انجام می شود.

 زوال عقل ناشی از عفونت یا واکنش به دارو اغلب قابل درمان و معکوس است. زوال عقل پیشرونده مانند بیماری آلزایمرمی تواند کند شود اما متوقف نمی شود. درمان های شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آنتی بیوتیک ها

 اگر عفونت باعث مشکلات حافظه شود، آنتی بیوتیک ها می توانند عفونت را درمان کنند

رژیم و تغذیه

سوتغذیه می تواند منجر به اختلالات حافظه شود. رژیم غذایی مناسب می تواند به بازیابی مواد مغذی و مهارت های شناختی طبیعی کمک کند.

پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل

برخی از اشکال اختلالات حافظه ناشی از مصرف مواد مخدروالکل است.

داروها

 برخی از داروهای خاص (مهارکننده های کولین استراز) ممکن است باعث کاهش سرعت حافظه، تفکر و مهارت های زبانی شوند و تغییرات در رفتار، توهم را کاهش دهند.

 این داروها برای همه مفید نیستند و ممکن است فقط برای مدت زمان محدودی موثر باشند.

استفاده از درمان‌های نوروتراپی

که عبارتند از؛ نوروفیدبک، تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) و تحریک الکتریکی مغز (TDCS)

توانبخشی شناختی

روش های درمانی بر بهبود مهارت های شناختی برای طیف وسیعی از فعالیت ها و استفاده از ابزارها و تکنیک هایی مانند دفترچه یادداشت حافظه یا خود نشانه گذاری متمرکز بود.

فعالیت بدنی

فعال ماندن می تواند باعث پیشرفت علائم شود و سلامتی شما را حفظ کند. می توانید به تنهایی یا با یک متخصص فیزیوتراپی ورزش کنید.

تعاملات اجتماعی

 گذراندن وقت با کیفیت در کنار عزیزان و دوستان می تواند روحیه شما را بهبود بخشد، احساس انزوا را کاهش داده و سلامت کلی را تقویت کند.

محیطی امن و راحت

زندگی در یک محیط آشنا، ایمن و آرام بخش، احتمال آسیب و احساس

سوالات متداول درباره اختلالات حافظه

چه راهکارهایی برای پیشگیری از اختلال حافظه وجود دارد؟

برای پیشگیری از اختلال حافظه، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

رعایت یک رژیم غذایی سالم: مصرف مواد غذایی سالم و متنوع، باعث بهبود وضعیت سلامتی و کاهش خطر اختلالات حافظه می‌شود. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، گوشت سفید و مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان‌ها، برای حفظ سلامتی مغز و کاهش خطر اختلالات حافظه بسیار مهم است.

ورزش منظم: ورزش منظم و متنوع، باعث بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر اختلالات حافظه می‌شود. بهترین ورزش‌ها برای بهبود عملکرد مغز، شامل ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا و بدنسازی، و همچنین ورزش‌های ذهنی مانند حل معماها و بازی‌های شطرنج هستند.

خواب به مدت کافی: خواب به مدت کافی، باعث بهبود حافظه و کاهش خطر اختلالات حافظه می‌شود. برای حفظ خواب به مدت کافی، باید هر شب به مدت حداقل ۷ تا ۸ ساعت خوابید.

مصرف مواد مخدر و سیگار: مصرف مواد مخدر و سیگار باعث کاهش عملکرد مغز و افزایش خطر اختلالات حافظه می‌شود. برای پیشگیری از این خطرات، باید از مصرف مواد مخدر و سیگار خودداری کرد.

فعالیت‌های شناختی: فعالیت‌های شناختی مانند حل معماها، حافظه‌آموزی و ورزش ذهنی، باعث بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر اختلالات حافظه می‌شود.

کنترل بیماری‌های مزمن: برخی از بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی، باعث افزایش خطر اختلالات حافظه می‌شوند. برای پیشگیری از این خطرات، باید بیماری‌های مزمن خود را کنترل کرده و درمان‌های مناسب را انجام داد.

فعالیت‌های اجتماعی: فعالیت‌های اجتماعی مانند شرکت در گروه‌ها، کلاس‌های آموزشی و رویدادهای اجتماعی، باعث بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر اختلالات حافظهمراه با احساس تنهایی و افسردگی می‌شوند. بنابراین، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند به عنوان یک راهکار موثر برای پیشگیری از اختلال حافظه مطرح شود.

آیا اختلال حافظه با سن بالا مرتبط است؟

بله، با سن بالا، عملکرد حافظه ممکن است کاهش یابد، اما این نمی‌تواند به تنهایی عامل اختلال حافظه باشد.

آیا مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند باعث اختلال حافظه شود؟

بله، مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند باعث ایجاد اختلالات حافظه شود. برخی مواد مخدر مانند کوکائین، افیون‌ها و متامفتامین ممکن است باعث ایجاد تغییرات در ساختار و عملکرد مغز شوند که باعث اختلال در حافظه، تمرکز، توجه و انتقال اطلاعات می‌شود. همچنین، مصرف مواد الکلی نیز می‌تواند باعث کاهش حافظه و عملکرد شناختی شود. به طور کلی، مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند ضررهای جدی برای سلامتی مغز و حافظه داشته باشد. بهترین راه برای پیشگیری از این خطرات، اجتناب از مصرف مواد مخدر و الکل است.

آیا از دست دادن حافظه باعث اختلال درزندگی روزمره میشود؟

اگر از دست دادن حافظه باعث جلوگیری از انجام فعالیت های روزمره که قبلا هیچ مشکلی با آنها نداشته اید ، مانند : استفاده از یک دسته چک ، نگهداری و بهداشت شخصی  و رانندگی میشود ، باید هرچه زودتر توسط یک پزشک متخصص بررسی شوید.

آیا از دست دادن حافظه و فراموشی به مرور زمان وخیم ترمیشود ؟

از دست دادن حافظه به تدریج و در طول زمان بدتر میشود و این بیماران حتما باید توسط یک پزشک حرفه ای ارزیابی شوند.

آیا ورزش برا تقویت حافظه مفید است؟

ورزش به طور مستقیم و غیرمستقیم قدرت حافظه و مهارت‌های فکری شما را تقویت می‌کند. در واقع با تحریک تغییرات فیزیولوژیکی مانند کاهش مقاومت به انسولین و التهاب و تشویق تولید فاکتورهای رشد (مواد شیمیایی که بر رشد عروق خونی جدید در مغز و حتی فراوانی، بقا و سلامت کلی سلول‌های جدید مغز اثر دارند) روی بدن تأثیر مثبت می‌گذارد.

با توجه به اینکه در حال حاضر بیش از ۵۰ میلیون نفر در جهان درگیر بیماری‌های زوال عقل هستند، نباید تاثیر عوامل محیطی مانند سبک زندگی، نوع تغذیه و ورزش را بر بهبود مشکلات مغزی افراد در سنین مختلف دست کم بگیرید.

سخن پایانی

تصور زندگی بدون داشتن حافظه ترسناک است و هیچکس را پیدا نمی‌کنید که بدون داشتن هیچ حافظه‌ای، زندگی نرمالی داشته باشد. اختلالات حافظه یکی از مهم‌ترین اختلالاتی هستند که می‌توانند آرامش روحی و روانی فرد را از او بگیرند و زندگی پر چالشی را پیش روی او قرار دهد.

بنابراین بهتر است با کسب شناخت و آگاهی درباره نشانه‌های اختلال حافظه هر چه زودتر جلوی تشدید نشانه‌ها را بگیرید و برای درمان اقدام کنید.

برای مطالعه بیشتر اینجا کلیک کنید.